Dijital çağ, bize bilgiye hızlı bir şekilde ulaşma imkânı tanımaktadır fakat bunun yanında ulaşılan bilginin doğruluğu, yanlışlığı konusunda da kafalarımızı karıştırmaktadır. İnternette “bir tık” birçok bilgiyi önünüze sermekte ama doğruluğuna dair şüpheyi de elden bırakmamak lazım. Size, birisi internet kaynaklı bir bilgi mi sunsa kâni olursunuz yoksa filanca kütüphaneden, falanca yazarın şu kitabının, şu sayfası dese mi? Elbette kitabın yeri bu konuda tartışılamaz bile. Ama işte kitapların yeri de kütüphaneler olduğu için her an her zaman gidip arayıp bulmak için hem bir imkân hem de geniş bir zaman lazım. İşte şimdi kitap ile interneti birleştirme zamanı.
Bizler artık dijital kütüphane kavramına yabancı bir nesil değiliz. Kitapların, kütüphane raflarından internet sayfalarına aktarılma işi uzun süre önce başladı ve birçok kütüphane de artık raflarını internet sayfalarına dizdi. Özellikle de yurtdışındaki dünyaca üne sahip kütüphanelerin arşivleri dünya ile paylaşıma sunuldu. Bu durum ülkemiz için de geçerli. Sayısı şimdilik yeterli midir? Elbette değil ama emek emeği doğurur.
Araştırmacılar ve ilgililer için özellikle de tarihi eserlerimizin ulaşılamaz olması büyük problemdi. Kütüphanelerden fotokopiyle dahi alınamayan eserlerin artık yıpranıp zarar görme riski dahi olmadan dileyen herkesin istifadesine sunulması büyük nimettir. Her ne kadar kendi tarihimize ait eserlere, metinlere, belgelere yabancı kütüphanelerden ulaşmak bizim için bir zull olsa da elden ne gelir?
İzzet Akyol Beyefendinin twitter hesabından paylaşarak haberdar ettiği online-sanal kütüphane ve arşiv listesini biz de haberdar olmaları ve istifade etmeleri adına okuyucularımıza sunuyoruz. Bilgi paylaştıkça güzelleşir, siz de ihtiyacı olanlara ulaştırabilir ve İzzet Akyol Bey’e bir teşekkür mesajı atabilirsiniz.
1. TBMM Kütüphanesi
Meclis Kütüphanesi açık erişim koleksiyonuna ait 1656 adet, Milli Saraylar Kütüphanesi’ne ait 137 adet ve 527 adet veri TBMM Yayınları’na ait veriye üye olmadan ulaşmanız ve indirmeniz mümkündür. Kütüphaneye gün geçtikçe yeni kitap eklemeleri de yapılmaktadır. https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/
2. Yazma Eserler Kurumu e-kitap Portalı
Bu bağlantıdan Süleymaniye’den Konya’ya, Manisa’dan Sivas’a Türkiye’nin dört bir yanından tam 18 yazma eser kütüphanesinde yer alan eserleri inceleyebilir, okuma ve indirme yapabilirsiniz. http://www.ekitap.yek.gov.tr/
3. Turuz, Dil ve Etimoloji Kütüphanesi
Sitenin ismi için, “Turuz, Türkçe bir kelimedir ve ala boyasına mayıl olan bir boya adıdır.” deniliyor. Tebriz'den Hasan Bey Hadi'nin kurup yönettiği bu sitede taranmış halde tarih, Türkoloji, mitoloji, felsefe folklor, şiir ve özellikle de dil ve etimoloji üzerine binlerce kitap, tez ve çalışmalar mevcut. http://www.turuz.com
4. Zengin bir fotoğraf arşivi
Hollanda Araştırma Enstitüsü’ne ait bu site paha biçilmez bir fotoğraf arşivi sunuyor. Hollandalı tarihçi ve mimari uzmanı Machiel Kiel, 50’li-60’lı yıllarda Balkanları dolaşıp Osmanlı eserlerini tek tek fotoğraflamıştır. Fotoğraflanan bu eserlerin bir kısmı bugün ya yok olmuş; ya da yok olmak üzeredir. http://www.nit-istanbul.org/kielarchive
5. flickr.com
Meraklısı için çok kıymetli bir fotoğraf arşivi. Ayrıca şu linkte hat sanatına ait kıymetli epey eser de mevcut. https://www.flickr.com/photos/muzafferozak/sets/72157648694272225/
6. İsmail Gaspıralı’nın Tercüman gazetesi
Dilde fikirde işte birlik hareketi kurucusu Gaspıralı İsmail Bey'in ünlü Tercüman gazetesinin tam koleksiyonu şu linkte http://kerimofftahir.blogspot.com/2016/12/terciman-gazetesinin-numaralar-endirin.html
7. Dünyanın en büyük harita koleksiyonu
David Rumsey’in harita koleksiyonu modern dönem haritalarına ilaveten, son 5 asra ait 67.000 civarındaki tarihî haritayı da şu bağlantıyla sizlere sunuyor. https://www.davidrumsey.com/ Meraklısına gerçekten büyük bir fırsat.
8. ABD Kongre Kütüphanesi
ABD Kongre Kütüphanesi II. Abdülhamid'in fotoğraf arşivini dijital olarak yayınlamış. 19. yüzyıl sonu, 20. yüzyıl başlarındaki Osmanlı coğrafyasından toplam 1823 fotoğraf/baskı şu linkte: http://www.loc.gov/pictures/search/?st=grid&co=ahii
9. Gertrude Bell Arşivi
Osmanlı coğrafyasına ait fotoğrafların da yer aldığı çok kıymetli bir görsel koleksiyon. Gertrude Bell arşivi. İngiltere’deki NewCastle Üniversitesi Kütüphanesi’ndeki bu arşivde 19. yüzyıl sonu ila 20. yüzyıl başında çekilmiş binlerce fotoğraf yer alıyor. http://gertrudebell.ncl.ac.uk/photos.php
10. Venedik Devlet Arşivleri
Venedik devlet arşivlerinde bulunan toplam 2.022 Osmanlı belgesinin tamamına bu bağlantıdan ulaşmak mümkün. http://www.archiviodistatovenezia.it/divenire/collezione.htm?idColl=24121
11. Suna Kıraç Kütüphanesi Fotoğraf Arşivi
İstanbul'daki Bizans yapılarının izini sürmek için bu bağlantı size yardımcı olabilir. http://digitalcollections.library.ku.edu.tr/cdm/landingpage/collection/BYGA
12. Europeana Fotoğraf Arşivi
İçinde Türkiye’den de binlere fotoğrafın bulunduğu, iki milyondan fazla fotoğrafın yer aldığı, konu, başlık ve bölgelere göre de tarama yapılabilen çok önemli bir fotoğraf koleksiyonu. https://www.europeana.eu/portal/en/collections/photography
13. Ord. Prof. Mükrimin Halil Yinanç Kitaplığı
Maraşlı olan Ord. Prof. Mükrimin Halil Yinanç’ın kütüphanesi vârisleri tarafından Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi'ne bağışlanmış. Kütüphanedeki kitaplar da online erişime açılmış. http://kutuphane.ksu.edu.tr/yinanc.htm
14. Osmanlı Brüksel Elçilik Evrakı
1849-1914 dönemi Osmanlı devleti Brüksel elçiliği evrakından yaklaşık 5000 belge taranmış, online erişime sunulmuş. http://dighum.uantwerpen.be/ottomandiplomats/
15. Bayerische StaatsBibliothek
Münih'teki Bayerische StaatsBibliothek kütüphanesi 19. asır öncesinde basılmış Türkiye/Osmanlı ile ilgili taranmış binlerce eseri online paylaşıma açmış. Konulara göre tarama imkânı da vardır. https://www.bsb-muenchen.de/en/
16. Duke Üniversitesi Kütüphanesi
Duke Üniversitesi Kütüphanesi'ndeki Osmanlıca 216 kitabı online okumak/incelemek ve indirmek mümkün https://archive.org/details/dulturk?&sort=-downloads&page=3
17. Kültür Bakanlığı Halk Kütüphaneleri
Kültür Bakanlığı'na bağlı toplam 100 halk kütüphanesindeki kitapların taranmış olanları online erişime açıktır. Katalog üzerinden tarama yapmak mümkün. http://koha.ekutuphane.gov.tr/cgi-bin/koha/opac-main.pl?deger=1
18. Project Gutenberg
Dünyadaki en büyük ücretsiz online-kütüphanelerden biri olan Project Gutenberg, konulara ve yazarlara göre tarama yapılabiliyor. 54.000 civarında kitaba ücretsiz erişim mümkün. http://www.gutenberg.org/
19. Universitat Bonn
1930'larda Yakup Kadri ve arkadaşlarının çıkardığı Kadro dergisinin bütün sayıları taranmış olarak şu bağlantıda: http://digitale-sammlungen.ulb.uni-bonn.de/ulbbnioa/periodical/structure/3137049
20. Martin Luther Üniversitesi
Almanya’daki Martin Luther Üniversitesi Kütüphanesi’nden dijital erişime açık olan Türkiye'yle ilgili kitaplar şu bağlantıda: http://menadoc.bibliothek.uni-halle.de/landau/nav/index/all
21. Library Genesis
Hemen her konuda tarama yapabileceğiniz, her dilden binlerce yayının yer aldığı online bir kütüphane: http://gen.lib.rus.ec/
22. İspanya Milli Kütüphanesi
İspanya Milli Kütüphanesi dijital koleksiyonunda 350 kadar Türkçe/Farsça/Arapça yazma eserin erişimi: http://manuscripta.bibliotecas.csic.es/buscar
23. Princeton Üniversitesi
Princeton Üniversitesi'nin İslami Yazmalar Dijital Kütüphanesi: http://library.princeton.edu/projects/islamic/
24. Şehit Mustafa Cambaz Fotoğraf Arşivi
Türkiye’nin en büyük online fotoğraf arşivlerinden birisi 15 Temmuz şehitlerimizden Mustafa Cambaz’a ait. Sitesinde bizzat kendisinin çektiği 30.902 fotoğraf yer alıyor. http://www.mustafacambaz.com/
25. Metropolitan Sanat Merkezi
Newyork Metropolitan Museum Of Art müzesindeki eserlerin fotoğraflarının online ziyareti bu bağlantıda: https://www.metmuseum.org/art/collection
26. Van Gogh Müzesi
Amsterdam’daki Van Gogh Müzesi Van Gogh’un resim ve çizimlerini yüksek çözünürlükle bu bağlantıda sergiliyor. https://www.vangoghmuseum.nl/en/search/collection?Q=Vincent+van+gogh
27. Kebikeç Dergisi
Kebikeç dergisinin 20 yıllık yayınlanmış nüshaları ücretsiz olarak bu bağlantıda erişime açıktır: http://kebikecdergi.org/
Sefa Toprak
