Bu yıl, Edirne’de bulunan ve 15. asırdan günümüze ulaşan Eski Cami’nin ibadete açılışının 620. yılı. 1403 yılında, Süleyman Çelebi tarafından inşasına başlanan abidevi yapı, 1414 yılında tamamlanarak I. Mehmed zamanında ibadete açılmış. Caminin kapısında bulunan kitâbeye göre mimarı Hacı Alâaddin, kalfa/âmil ise Ömer b. İbrahim’dir. Yangına, depreme ve 1912’de yaşanan Balkan Harbi’nin tahribatına maruz kalan eser, inanç ve kültür dünyamız açısından büyük bir mirastır.

Eski Cami’nin verdiği huzur

Yaklaşık yedi yıldır Edirne’de ikamet ediyorum. Çevremdeki insanlardan hep şu sözü duyarım: “Eski Cami’de bulduğum manevî havayı, iç huzuru Selimiye’de bulamıyorum.” İnsanların Eski Cami’ye verdikleri önemi ve değeri gösteren bu cümleler, elbette Selimiye’yi gücendirecek değil. Çünkü her eserin ayrı bir yeri vardır. Edirneliler “Selimiye’nin yapısı, Üç Şerefeli’nin kapısı, Eski Cami’nin de yazısı” şeklinde şiirsel bir anlatımla her mabedin ayrı bir yönüne dikkat çekerler. Caminin duvarlarını süsleyen, 18. ve 20. yüzyıllara ait eşsiz güzellikteki hat sanatı örnekleri hakikaten görülmeye değerdir. Taç kapının iki yanındaki “Allah” ve “Muhammed” lafızları ise yapıyı maddî ve manevî manada taçlandırmaktadır.

Kılıçla okunan hutbe

Kılıçla fethedilen şehirlerde, bir veya birkaç camide Cuma ve Bayram hutbeleri kılıçla okunur. Bugün bu gelenek, İstanbul’da Beyazıt Camii’nde ve Edirne’de de Eski Cami’de sürdürülmektedir. Minbere elinde bir kılıçla çıkan imam, hutbesini camiye ilk kez gelenlerin kendisine yönelttiği şaşkın ve hayret dolu bakışlar altında okur. II. Ahmed ve II. Mustafa’ya bu camide kılıç kuşanma merasimlerinin yapıldığını ve ayrıca sefere çıkan askerlerin bu camide namaz kıldıklarını da söylemek gerekir.

Kâbe Taşı ve Hacı Bayram Velî

Mihrabın sağ tarafında bulunan avuç içi büyüklüğündeki taşın Kâbe’den getirildiği rivayet ediliyor. Ziyaretçilerin ilgi odağında yer alan bu taş, bugün şeffaf bir plastik kaplama ile aşınmaya karşı koruma altına alınmış. Ayrıca mabede bir başka değer atfeden hadise ise Hacı Bayram Velî’nin camiyi teşrifidir. II. Murad zamanında Edirne’ye gelip Eski Cami’de vaaz veren Hacı Bayram Velî’nin kürsüsü, onun saygısına hürmeten bugün imamlar tarafından kullanılmamakta. Bu zarif tavır, İslâm ahlâk ve terbiyesinin somut bir göstergesidir.

Bir beyit

Cuma namazı vakitlerinde Eski Cami’nin cümle kapısının önü bir bayram yeri hüviyetine bürünür. Birbiriyle selamlaşıp sohbet eden nezaket abidesi insanlar ve şadırvanda abdest almak için sıra bekleyen sabır abidesi insanlar, görkemli yapının gölgesi altında toplanırlar. Bu eşsiz tabloya bakarım da acaba Eski Cami bugüne kadar kaç duanın ve tövbenin kabul olduğuna şahit olmuştur ve kaç faniyi musallasından ebediyete uğurlamıştır diye düşünmeden edemem. Sonra bu coşkulu kalabalığı diğer vakitlerde de görebilmek ümidiyle duayı duaya eklerim.

İsmail Alperen Biçer yazdı