Eyüp Sultan’da oturan veya orada faaliyet gösteren araştırmacılarımıza, yazarlarımıza, münevverlerimize ve okumuş yazmışlarımıza; “Bir maneviyat merkezi olan Eyüp Sultan’daki Pierre Loti Tepesi’nin ismi sizce uygun mudur, yoksa bu isim değişmeli midir?” diye sorduk. Bakın ne cevaplar aldık.

Mehmet Şevket Eygi:

Piyerloti isminin o tepeye verilmesi uygundur efendim. Tarih boyunca Pierre Loti kadar, Türkleri, Osmanlıları ve Müslümanları sevmiş başka bir Avrupalı gösteremezsiniz. Ve bizleri müdafaa etmiştir. Rojfor diye bir liman şehrinde bunun saray gibi bir binası vardır; o binada bir şark odası vardır, bir de cami vardır. Arama motoruna Pierre Loti Mosque yazın, resimleri çıkacaktır.

Can Alpgüvenç:

Pierre Loti, gerçekten çok gayretli ve fedakâr bir Türk dostudur, bunu inkâr etmek nankörlük olur. Ama “Eyüp Sultan tepelerinden Haliç'i ve İstanbul'u seyretti” diye Loti'nin isminin o yamaçlara verilmesini asla uygun bulmuyorum. İstanbul'un, manevi derinliği tartışılmaz bir sahabesinin adıyla bilinen bir bölgesinin Loti adıyla anılmasını kabul edemiyorum!

Muhammed Emin Yıldırım:

Mekân, cadde, sokak, köy vs. isimlerinin değiştirilmesi Peygamberimiz sallallahü aleyhi ve sellem’in de yaptığı bir uygulamadır. Malumunuz Yesrib'in adını, anlamı kötü bir çağrışım yaptığı için Medine yapmıştır. Yine Efendimiz, anlamı güzel olmayan ve özellikle tevhid akidesini zedeleyen isimleri birçok defa değiştirmiştir. Ancak, özellikle Cumhuriyetle birlikte, başta Kürtçe ve Ermenice olmak üzere birçok yerin ismi anlamına bakılmaksızın değiştirilmiş, bu uygulama ile de birçok insan rencide edilmiştir. Dolayısı ile bu tarz adımları siyasi ve ideolojik bir tavrın ürünü olarak değil, ihtiyaç ve toplumsal arzu adına yapmak gerekir. Bu vesile ile Batıya Osmanlının tanıtılması için gayret göstermiş bir insanın adı ile anılan tepenin ismini değiştirmenin faydasının olmayacağı kanaatindeyim.

Ömer Tuğrul İnançer:

Eyüp Sultan’daki Pierre Loti Tepesi’nin ismini Belediye Meclisi değiştirir, ben değil… Bunu bana sormayın… İdareciler, Efendimiz aleyhis selatü ve selam’ın ifade buyurduğu gibi ahalinin aynasıdır. Topluluklar layık oldukları idare ile idare olunurlar. Sen oraya isim verilirken başka bir isim koydurabilirdin. Olmamış... Bugün değiştirilir mi? Bu memleketin sahibi sensin, başkaları değil. İstediğin yere istediğin ismi verirsin.

Pierre Loti zaten öyle denildiği gibi Türk hayranı falan değildir. Pierre Loti bir oryantalisttir. Fransa’daki evine gittim ben. Bu oda Türk odası... Bu oda Suriye odası… Bu oda Irak odası… Bu oda Suud odası… Burası Mısır odası… Şurası İran odası… Yani adam bir Doğu hayranı… Kıyafetleri de var orada; şalvar, cübbe, sarık… Pierre Loti gitmiş o tepede oturmuş, orada Aziyade’yi yazmış. Aziyade midir, Azade midir; o da okunma farkından dolayı…

Oradaki o isimlendirmede şu anlayış var: Bizim değerlerimizi Batı kaynakları değerli bulunca biz değerli buluyoruz. Onun için bu kompleksten kurtulduğumuzda inşallah oraya da layık olan ad verilir. Orada Karyağdı Tekkesi vardır, Bektaşi tekkesidir. Karyağdı dergâhı şeyhi Hafız Baba Efendi Hazretleri beş vakit namaza Hazreti Halid’e geliyor. Mesela onun adı verilebilir. Hz. Halid civarında yatan o kadar büyük zevat-ı kiram var ki, hangisinin adını versek ötekine ayıp olur. Onlar öyle tenezzül bile etmezler, isimlerinin verilmesine.

Nevzat Bayhan:

Şimdi ben şuna inanıyorum, isimleri her ne kadar belediyeler vs. veriyorsa da aslında isimleri halk verir. Mesela belediyeler bazı isimleri değiştirmesine rağmen halk yine eski isimleri kullanır. Bu, şehir isimleri için de, köy isimleri için de böyle olmuştur. Burada bence halkın talebi hangi doğrultuda ise ona itibar etmekte fayda var. İsimden ziyade orada kültürel yapı önemlidir. Yanı zarftan öte mazruf önemlidir. Bu tepeye bakıldığında bir kabristan olarak mı, bir çay bahçesi olarak mı aklımızda kalıyor? Onun halk nezdindeki, sadrındaki yeri önemlidir…

Biz orayı Eyüp Sultan’ın ruhuna uygun olarak canlandıran etkinliklerle anılan bir tepe olarak insanlarımıza sunduğumuz zaman, ister ismi Pierre Loti olsun, ister başka bir isim olsun bunun önemi yoktur. Dolayısıyla bence şerefü’l mekan bil mekin prensibi geçerlidir. Oranın ismi orayı şereflendiren binlerce insandan herhangi birisinin ismi de olabilir. Ama önemli olan mazruftur.

Ramazan Balcı:

Pierre Loti’den önce bence ilk olarak ”Eyüp” ilçesinin isminin “Eyüp Sultan” olarak değiştirilmesi lazım. Eyüp Sultan içerisinde bir tepeye veya herhangi bir yere ikinci bir Eyüp Sultan isminin olması benim kanaatime göre doğru değil.

Pierre Loti’ye gelince, Milli Mücadele’nin başladığı, İstanbul’un işgalinin başladığı kara günlerde, Pierre Loti ismi Türk aydınları için bir çıkış noktası olmuş. Pierre Loti’nin hatıra ve yazıları üzerinden İstanbul’un işgali protesto edilmiş, işgalcilere göndermeler yapılmış. İlk aklıma gelen mesela Süleyman Nazif’in Pierre Loti referanslı yazıları… Bu yazıların gerek basında gerekse işgal komutanlığı üzerinde ciddi tesiri olmuştur. Onun için Pierre Loti isminin işgal günlerine ve Milli Mücadele’ye bakan bir hatırası var. O hatıranın da yok yere silinmesi taraftarı değilim.

Mustafa Armağan:

Pierre Loti her şeyden önce bir oryantalist… Evet, bizi destekledi, Milli Mücadele yıllarında bizi savundu. Ermeni meselesi konusunda Batılılar tarafından haksızlığa uğradığımızı dile getirdi. Bu bakımdan saygıdeğer tarafı olan bir insan. Ama Pierre Loti’nin oryantalist bakışı, özellikle bizi oryantalize ederek Batıya sunması, adeta dişileştirmesi -ki bu oryantalizmin temel vasıflarından biridir-, yaşayan bir güç değil de onun arzularına, estetiğine, zevkine ram olmaya hazır bir şekilde bizi sunma çabası aslında çok rahatsız edicidir. Bu çabasını aslında diğer Doğu ülkeleri için de göstermiştir. Ama kalemi kuvvetlidir, iyi bir yazardır. En azından savunduğu şeyler içerisinde bize destek verdiği noktalar işe yaramıştır. Ama kalkıp da İstanbul’un bir tepesine, oraya gelmiş kahve içmiş, kitaplarında oradan bahsetmiş diye onun ismi verilmez. Üstelik de bu tepenin bir ismi zaten varken. Oranın ismi İdris-i Bitlisi Tepesi’dir. Orada onun mezarı vardır. Bu isimle bilinirken turistik gayelerle bu ismin değiştirilmesi ve Pierre Loti Tepesi yapılması gerçekten talihsizlik oldu.

Biliyorsunuz İdris-i Bitlisi, Yavuz Sultan Selim’in Kürt politikasında anahtar isimlerden birisidir. Zira Kürt beylerinin Osmanlı’ya bağlanması noktasında ciddi gayretleri olmuştur. Hatta Hammer’in dediğine göre Yavuz Sultan Selim’in boş kâğıda mühür basıp ona verecek kadar güvendiği bir kişi. Dolayısıyla oraya tekrar eski isminin iade edilmesi, en azından ülkemizin şu an içinden geçmekte olduğu bu sürece de pozitif bir şekilde katkı olacaktır. Ki bu bir hakkı iade etmek olacaktır. Yani yeni bir şey icat ediyor değiliz. Osmanlı döneminde oranın adı öyle idi... Zaten mezarı orada, mescidi orada… Eski metinlerde yazılı olan ismi de budur. Oraya bir oryantalistin ismini vermenin İstanbul’a da bir katkısı yoktur. Belki üç beş turist fazla gelir gezer, katkısı bundan ibarettir. Dolayısıyla Pierre Loti isminin değişmesi lazım.

Servet Kabaklı:

Pierre Loti Tepesi’nin bulunduğu ilçenin adı Eyüp. O halde işe baştan başlamak lazım. Önce ilçenin adının Eyüp Sultan olması lazım… O ilçeye Eyüp diyeceksiniz, diğerine Fatih diyeceksiniz; bu olmaz… Ecdadınıza saygı duyuyorsanız o ilçenin adı Eyüp Sultan ilçesi olacak, diğerine de Fatih demeyeceksiniz… Fatih Sultan olacak onun adı…

Pierre Loti’ye gelince Milli Mücadele yıllarında bizimle dostluklar kurmuş ve Müslüman Türk milletine güzel hizmetler yapmış bir ecnebidir. Hatta başta ajan olarak geldiği, sonra da Osmanlı sevdasına kapıldığı söylenir. Birçok eseri bulunan ve bazı eserlerini de bu tepede yazmış olan bu büyük şahsiyetin adının orada bulunması Osmanlının, Müslüman Türkün hoşgörüsünün ve vefasının bir ifadesidir. Bunun için ben değiştirilmesine taraftar değilim.

Özcan Ünlü:

Ben en başta Eyüp ilçesinin isminin Eyüp Sultan olarak aslına döndürülmesini baştan beri savunan birisiyim. Ben de Eyüp Sultan’da Pierre Loti Tepesi’nde oturuyorum. Başka bir yere gitmeyi de düşünmüyorum. Maneviyat merkezi olması hasebiyle bu bölgeyi tercih ettik. Bu tepenin isminin Pierre Loti olarak kalmasında bir mahzur yok çünkü alışılagelmiş bir isim. Ama bir irade ortaya konursa değişmesinin de bir sakıncası olmaz. Eyüp Sultan Tepesi olarak da değiştirilebilir. Bunu siyasi bir meseleye dönüştürmemek lazım… Yer isimleri ile ilgili daha ciddi problemlerimiz var; onun için bu Pierre Loti isminin değişmesini öncelikli bir mesele olarak görmüyorum.

Dr. Mehmet Emin:

En başta bu içinde bulunduğumuz ilçeye “Eyüp” demeye hakkımız yok, Eyüp Sultan demeye hakkımız var. Çünkü bu isim herhangi bir insanın ismi değildir. Önderimiz, liderimiz Efendimiz aleyhis selatü ve selam’ı evinde altı ay misafir eden büyük sahabe Eba Eyyüb El Ensari Hazretlerinin ismidir. Bir sahabenin isminin böyle tek başına kullanılması büyük saygısızlıktır. Resmi mercilerin bu ismi Eyüp Sultan olarak değiştirmeleri ve bu saygısızlığın önüne geçmeleri öncelikli olarak önem taşımaktadır. Onlar değiştirmese bile biz oraya ısrarla Eyüp Sultan demeye devam etmeliyiz. Çünkü böyle dememize de bir yasak koyamazlar.

Birçok önemli şahsiyetin, âlimin ve evliyanın kabirleri bulunan tepeye de Eyüp Sultan halkı olarak bizler Eyüp Sultan Tepesi diyoruz. Bunun resmiyette de böyle olması gerekir. Pierre Loti'nin Milli Mücadele’de hizmet ettiğini filan söylüyorlar; Eyüp Sultan tepesinde kabri bulunan zevatın onun kadar bu millete hizmeti yok mudur? Ondan çok daha fazla bu millete hizmet eden insanlar var orada. Fakat burada kabri bulunan kimselerin içlerinden birini seçmektense, Eyüp Sultan’ın ismini vermek daha kapsayıcı ve daha genel olur. İnsanların da akıllarında daha kolay kalır ve yaygınlaşması da daha kolay olur. Bu bakımdan Eyüp Sultan halkı olarak oraya Eyüp Sultan Tepesi diyoruz.

Süleyman Karakaş:

Daha önce de bu konu gündeme geldi. Hatta bu isim konusunda belediye ile bir takım medya kuruluşlarının bir mücadelesi oldu. Bugün bu konuyu konuşuyor olmamızın nedeni bizdeki Batı hayranlığı meselesidir. Artık bu Batı hayranlığı meselesini bitirmemiz lazım. Bu kadar da olmaz. Belki bir Taksim’de veya Galata’da bir yere bu isim verilse bu kadar tartışma olmazdı. Neticede bir Fransız yazar, Türkiye’ye gelmiş, insanlarla tanışmış, kaynaşmış, bizi savunduğu da olmuş. Ama Eyüp Sultan gibi manevi bir ortamda, kendi inancımızı, kültürümüzü yansıtmamız gereken bir yere onun ismini vermek benim içimi acıtıyor. Keşke bu konuda bir şeyler yapılabilse. Eyüp Sultan Tepesi de olabilir, Kaşgari Tepesi de olabilir. Yani her tarafa Eyüp Sultan’ın ismini vermek de şart değil. Sultan Tepesi de denilebilir. Ama Eyüp Sultan’a yakışır bir isim olmalıdır. Türkiye’nin kalbi İstanbul’dur. İstanbul’un da kalbi Eyüp Sultandır. Böylesi maneviyatı temsil eden bir yer nasıl olur da bir Fransız’ın ismi ile anılır? Anılmaması lazım. Biz bunu kabul edemiyoruz. Orada yatan çok zat var. Başkaları onlara sıradan gibi bakabilir ama bizim için onlar çok önemli insanlar. Bizim için onlar Pierre Loti’den çok daha fazla önemliler. Orada onları ziyaret ediyoruz. Biz onların manevi şemsiyesi altında yaşıyoruz. Hep beraber bu konuda bir şeyler yapmamız ve bu ismi değiştirmemiz lazım.

Erdoğan İşbitirici (Eyüp Sultan’da okul müdürü):

Bu ismin mutlaka değiştirilmesini istiyorum. Eyüp Sultan Hazretleri ile anılan bir ilçede dini açıdan ve milli açıdan bir yabancı isminin olması beni aşırı derecede rahatsız ediyor. Milli ve dinî bir isimle isimlendirilmesi en uygunu... Olabilecek en güzel isim Eyüp Sultan Tepesi olabilir. Veya oradaki mezarlardan birinin ismi de olabilir. İdris-i Bitlisi de olabilir. Eyüp Sultan Hazretlerini ziyarete gerek dünyadan gerekse Türkiyemizden insanlar geliyor. Buraya gelmişken oraya da çıkıyorlar. O isim adı altında orayı tanımaları beni aşırı derecede rahatsız ediyor. Eyüp Sultan Tepesi olarak anılması en sağlıklı olanı diye düşünüyorum.

Muammer Sümer (Eyüp Sultan'da öğretmen):

Bu isim bu tepeye uygun değil. Müslüman memleketinde, Müslüman mezarlarının olduğu bir tepeye bir Hıristiyan ismi uymuyor. Bu bölge Eyüp Sultan olarak maruf… O tepeye de Eyüp Sultan isminin verilmesi lazım. Neticede Pierre Loti belki bir Türk muhibbi olabilir ama Fransız bir yazar. Her ne kadar bu tepeye uğramış olsa da benim inancıma göre bu bölgenin Eyüp Sultan’la anılması daha doğru. Halkın çoğunluğunun bu ismi benimsediğini düşünmüyorum.

Aydın Başar sordu