Zamandır Geçen, M. Zeki Saka’nın Büyüyenay Yayınları’nca Haziran 2021’de yayımlandı. “Bir Karadeniz İlçesinin Hafızasından İzler’’ alt başlığıyla kitabın sunumu dikkat çekici. Şehirler üzerine yazıların genel karakteri anı-hatıra diyebileceğimiz türlerle bu kabil metinlerin birbirlerine geçkili oluşudur. M. Zeki Saka’nın Çaybaşı ilçesi dolayımında dile getirdikleri, konuşan özne olmakla birlikte hafızasının da metinlerde konuşuyor oluşunu görüyoruz. “Zamandır Geçen’’ dosyasında yazarın en ayrıksı yanı, sosyolog diliyle edebiyat-sanat metinlerine eğilişidir. Saka, bu iki anlatı dili ile de metinleri canlı tutmayı başarabilmiştir. Zaten hangi alanda yazı ürünü elde edilirse edilsin bir muharrir, kendi alanıyla edebiyat-sanat dilini meczetmek maharetine bir miktar da olsa sahip olmalı.
Zamandır Geçen, bir şehir tanıtım ya da gezi yazısı tarzında metinlerden değil aksine yazarın içinde bir türlü büyütemediği ve büyümesini de istemediği şeyler dolayımında modern dünyada dün ile bugün arasında kurulma ihtimali pek zayıf gözüken bağların/ilintilerin anlatılarına yer verilmiş bir eser.
M. Zeki Saka zaman sürecini eskiden şimdiye getirirken sadece tarih-mekân ilişkisi üzerinde ilerlemiyor, buna kullanımından kaynaklı tarihsel değeri haiz eşyayı/objeyi de metne yediriyor. Tahkiye düzeneğiyle de metin kurgularını sağlamlaştıran Saka’nın, düşünce metnine benzer edebiyat-sanata da yüzü dönük konuşma biçimi ayrıca esere değer katmış. Çünkü şehir-mekân yazıları genelde tarihsel süreç, mimari değiniler, estetik ve ilgi ile zaman zaman da yazarın duygulanımlarına dokunan nesneler ve görünür kültürel değerler üzerinden kurgulanır. Doğrusu M. Zeki Saka, ayrı/ayrıksı bir dil kurmakla bu tür metinlerin alanının genişlemesine katkı sağlamış kanaatimizce.
