Modern zamanlar ilimlerin tasnifini yeniden yaptı. Zihinleri, tabiatı, evreni, insanı ve giderek kutsalı ele geçirmenin, kutsala müdahalenin (temellük dememek için) en kestirme ve köklü yolu bu idi. Böylece zihinler yeniden inşa edildi. Akıl, ölüm, ruh, ahiret, bilgi, bilgi kaynağı, kozmik âlem yeniden tanımlandı, yorumlandı, şekillendirildi.
İslam bilgi kaynağı olarak nakli/vahyi, sünneti ve de akl-ı selimi esas alırken; deney, keşif, icat, illet, nedensellik, neden-sonuç ilişkisi, hikmet olarak yorumlandı veya hikmetin, illetin kapsam alanına yeni, modern değerler eklendi.
Günümüz ilahiyatı bu bakımdan “ilim”e değil; “bilim”e daha yakındır. Modern zamanlar kendine özgü bir eskatoloji, bir metafizik bilgi alanı üretti. Mistiklik, mistisizm adı verilen bu alan “Şamanlık, Melek bilgisi, zihin modelleri (modelleme) kuantum mekaniği, enerji ve enerji bedenler, maji sanatı, enokyan tılsımları, goetia, ars paulina, para-psikoloji” gibi çerçevesi tam belirlenmemiş, sağlaması olmayan, guruları meşkûk alanlarla birlikte anılan bir dal haline getirildi.
