İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Hadis Bölümü öğretim üyelerinden Prof. Dr. Zekeriya Güler hocamızın yazmış olduğu Hadis Günlüğü kitabı,“Amelü’l-Yevm ve’l-Leyle” türü hadis kitaplarının, günümüzdeki farklı bir versiyonu.      

Bu tarz eserler, bir Müslümanın 24 saatini nasıl yaşaması gerektiğine dair yazılan bir yol rehberi mesâbesindedir. Kur’ân-ı Kerim’in kendisini “Üsve-i Hasene” (en güzel örnek) olarak tavsif ettiği Resûl-i Ekrem Efendimizin bizzat tatbik ve teşvik ettiği günlük ibadet, duâ ve ezkârı ihtivâ etmesi cihetiyle bu eserlerin kıymeti daha da büyüktür.

Kitap, 70 hadis-i şeriften müteşekkil. Her birinin kaynağı belirtilmiş ve gerekli görülen izahlar yapılmış. Hadis-i şeriflerin, hayatın muhtelif yönleri ile ilgili seçilmesine özen gösterilmiş. Önce Arapça metni sonra da Türkçe tercümesi ile veriliyor hadisler kitapta. Açıklamaları yapılırken de günümüzün durum ve şartları göz önünde bulundurulmuş; ulemâ ve hukemânın sözlerine yer verilmiş. Açıklamaların sonunda ise, o hadis ile alâkalı bir beyit yer alıyor.

“En mühim işiniz namazdır”

Bu zikrettiklerimize örnek olarak, Müslümanlara beş vakit farz kılınan namazın ehemmiyetini şu hadis-i şerif ve akabinde hocamızın açıklamalarında görebiliriz:

عن أبي هريرة أنه سمع رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول

أَرَأَيْتُمْ لَوْ أَنَّ نَهَرًا بِبَابِ أَحَدِكُمْ يَغْتَسِلُ فِيهِ كُلَّ يَوْمٍ خَمْسًا مَا تَقُولُ ذَلِكَ يُبْقِي مِنْ دَرَنِهِ قَالُوا لاَ يُبْقِي مِنْ دَرَنِهِ شَيْئًا قَالَ فَذَلِكَ مِثْلُ الصَّلَوَاتِ الْخمْسِ يَمْحُو الله بِهِ الخَطَايَا

Bu hadiste Ebû Hureyre (ra) Rasûlullah’tan (sav) namaz hakkında işittiği şu sözleri nakledilir: “Ne dersiniz, birinizin kapısında bir nehir olsa da, orada her gün beş defa yıkansa, onun kirinden eser kalır mı?” Bu soruya orada bulunanlar, “kirinden hiçbir şey kalmaz” diyerek karşılık verirler. Bunun üzerine Rasûlullah şöyle buyurdu: “İşte beş vakit namaz da böyledir. Allah beş vakit namaz sayesinde günah ve hataları siler.”

Kitapta bu hadis hakkında yapılan açıklama Hz. Ömer’in valilere yazıp gönderdiği bir genelge ile başlar: “Benim nezdimde en mühim işiniz namazdır. Kim namazı koruyup gözetir ve devam ederse, dinini muhâfaza etmiş olur. Kim de onu zâyi/ ihmâl ederse, o kimse namaz dışında iş ve sorumluluklarını daha çok ihmâl eder.”

Namaz, imândan sonra gelen en faziletli ibadettir. İçki, nasıl kötülüklerin anası ise, namaz da ibadetlerin anasıdır. Allah ve Resûlünün istediği gibi kılınan namaz, Kur’an’da pek çok kez ifade edildiği gibi, insanı her türlü kötülükten korur. Bu şekilde kılınan namaz, Allah’ı zikretmeye vesile olduğundan insana gönül huzuru sağlar, stres ve sıkıntıyı yok eder. Şu âyet-i kerime, namazı terketmenin, büyük bir günah olduğunu haber vermektedir: “Ey imân edenler!” Mallarınız ve çocuklarınız sizi Allah’ı anmaktan (namazdan) alıkoymasın. Kim bunu yaparsa, işte onlar ziyâna uğrayanlardır”. (Münâfikûn 63/9)

Başarının anahtarı istikrar ve süreklilikte

Günümüzde en çok ihtiyacımız olan şeylerden biri de, Resûl-i Ekrem efendimizin hadis-i şerifleriyle olan bağımızı, irtibatımızı güçlendirmek. Hadis ve sünnet ile irtibatını koparan birinin İslâm’ı sahih bir şekilde anlaması mümkün değildir. Aynı şekilde gerekli altyapıya sahip olmadan hadis metinlerini şerhsiz okumakla iktifâ edenlerin de hadisi ve sünneti sahih bir şekilde anlaması beklenemez. Hadis Günlüğü kitabından örnek cihetinden bir hadis daha aktaralım:

عن عَائشة قالت قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: أَحَبُّ الأَعْمَالِ إِلَى الله تَعَالَى أَدْوَمُهَا وَإِنْ قَلَّ

Âişe (r.a) rivâyet edildiğine göre Rasûlullah (sav) şöyle buyurdu: “Amellerin, Allah Teâlâ’ya en sevimli olanı az da olsa en devamlı olanıdır.”

Bu hadisin açıklamasında Zekeriya Güler, Kâsım b. Muhammed’in şu gözlemini aktarır: “Âişe, amel işlediğinde onu devamlı yapardı.” Yine hadisin diğer râvisi Ebû Seleme, “Muhammed’in âli/ ehl-i beyti bir amel işledikleri zaman onu devamlı olarak yerine getirirlerdi” diyerek aynı noktayı perçinler. Hadislerin hemen ardından zikredilen bu ifadeler, az da olsa kesintiye uğratmadan yerine getirilen kulluğun lüzum ve faziletini öğreten asr-ı saâdet tatbikâtını göstermesi bakımından önemlidir.

Nebevî iklimi teneffüs etmeye vesile

Ayrıca, Hz. Âişe’nin Rasûl-i Ekrem’den rivâyet ettiği şu hadis, konu bütünlüğü açısından burada zikretmekte fayda var: “Orta yolu takip edin ve ümitvâr olun. Zirâ hiçbir kimseyi ameli cennete sokmaz.” Efendimizin bu sözlerinin ardından sahâbe, “Sende mi, yâ Rasûlallâh?” diye sorunca, Rasûlullah şu cevabı verir: “Ben de öyle. Allah’ın bana rahmetle muâmele etmesi müstesnâ (o takdirde netice farklı olur). Biliniz ki, amelin Allah’a en sevimli geleni az da olsa devamlı olanıdır.”

“Az da olsa devamlılık” anlayışı, aşırı hırs ve yersiz rekabetten uzak okuma alışkanlığı, ilim ve düşünce hayatında başarılı olmak için de geçerlidir. Tıpkı amel ve icraat gibi, okumak ve düşünmek de dâimî bir süreçtir.

Şehbenderzâde Filipeli Ahmed Hilmi şöyle der:

Tamâ-yı hırsa uyup nefs ile mahkûr olma,

Râhatın zâil olur nâm ile muşhûr olma!

Kitap, İslâmî bir şahsiyetin teessüsü için mühim olan hadis-i şerifleri ihtivâ etmesi cihetiyle okunması, el altında bulundurulması gereken bir kaynak niteliğinde. Hem toplum hem de ferdî olarak Nebevî öğreti ve akabindeki açıklamalarla değer dünyamızı yeniden ihyâ etmek için de oldukça faydalı bir içerik sunuyor bizlere.

Hadis Günlüğü kitabından her gün bir hadis ve açıklamasını okuyarak, Nebevî iklimi teneffüs etmek güzel ve basit bir tecrübe olabilir diyoruz.

Emre Yücel

Hadis Günlüğü Prof. Dr. Zekeriya Güler