Bosna’dan esen sıcak bir esinti, “Kar” (orijinal adı ile “Snijeg”). Yönetmenliğini Aida Begiç’in yaptığı, erkeklerini savaşta kaybetmiş Doğu Bosna’daki bir köyün 1997 yılında geçen hikâyesini anlatan bir film. Köyün kadınlarının bir yandan geçim derdiyle reçel ve turşu satmaya çalışması, diğer yandan taze acılarıyla halleşme çabalarının bir haftasını anlatıyor.

Köklü bir ağaç gibi köy. Bereket köyü. Köyün kadınları ise kişilikleriyle, hareketleriyle, mimikleriyle, hatta yüzleriyle o kadar bizdenler ki filmin yaşanmışlığından bir an bile şüphe etmedim. Buna çok hızlı bir şekilde saçları uzayan köyün erkek çocuğu da dâhil. Verilmek istenen mesaj ne bilmiyorum ama benim anladığım, köyün imamlığını yapan dedeyle birlikte köydeki tek erkeğin o olduğunun filmde vurgulanması. Kadına ait bu unsurun küçük bir erkek çocuk üzerinde kullanılması hem yaşananların çocuk üzerinde bıraktığı etkiyi hem de köyün erkeksizliğinin göze görünmesini sağlıyordu bence.

Üzerinde çok fazla tartışmaya da gerek yok aslında. Çünkü film, insanın, derin bir sukunetle karşılaması gerekenin bazen sadece sonuçlar değil sebepler de olduğunu zarifçe ima ediyor. Savaşın üzerinden çok fazla bir zaman geçmemiş olmasına rağmen iş amacıyla, köylerine gelen bir Sırp’a yönelttikleri tavırda da bunu görmek mümkün. Acıları gözlerinde bir bulut. Ne unutmuşlar ne affetmişler.

Erkeklerinin, çocuklarının, babalarının öldürüldüğü bir savaşta ‘öldüren taraf’ta olduğuna inandıkları birine karşı neredeyse her davranışlarına film boyunca dikkat edilmesi gerektiği düşüncesindeyim.

Naif, şiirsel bir film Kar

“Kar” filmine hareket katan noktalardan bir tanesi de köylerini satın almak isteyen bir şirketin olması. Karar sürecindeki tedirginliklerini izler iseniz siz de bu tedirginliği görecek ve ona ortak olacaksınız. Satın almak isteyen şirketin temsilcisi köyde evleri tek tek dolaşırken, evlerini satıp köyü terk etmemeleri için içimden dua bile ettim. Çünkü Alma’nın abdest aldığı çeşmenin, yaşlı imamın sabah namazları kıldırdığı, küçük yetimlerin oyun oynadıkları, kadınların reçel yaptıkları yerlerin, onlardan başka kimseye yakışmayacağını düşünüyor insan.

İzlerseniz şu üç karakter yapısına simgeledikleri değerler açısından dikkat etmenizi ise ayrıca rica edeceğim. Köydeki Bosnalılar, gelen Sırp ve şirket temsilcisi olarak orada bulunan şahıs. Simgeledikleri değerler diyorum çünkü ‘Safija Hanım, siz daha iyi bir hayat hak ediyorsunuz.’ tarzında bir cümleyle yaklaşılması, köyün ve Alma’nın açıkça küçümsenmesi bakalım size neyi hatırlatacak?

Filmde en dikkat çekici karakterlerden olan Alma’nın (çağımızın aksine sadeliğiyle dikkat çeken bir karakter) amacı, olaylara yaklaşım tarzı, vakur duruşu, mavi çiçekli örtüsü ve kaynanası Safija ile ilişkisi de filmde çok önemli bir yere konulmuştu: Yaraların nasıl sarılabileceği ve hayata nasıl tutunulabileceği… Reçel satmak için tezgâh açtıkları yerde yaşadıkları olay ise hayatın genişliği ve devamlılığıyla ilgili neredeyse öğüt yerine geçebilecek bir sahne.

Hollywood’un Bosna’ya dair ürettiği filmlere bakarak, Kar, Bosna’nın içinden çıkmış bir film olmasıyla farkını açık bir şekilde hissettiriyor. Bunu Aida Begiç de kendisiyle yapılan bir söyleşide dile getirmişti: “Dünyaya Boşnakların hayatının gerçekliklerini anlatmaya çalışmıyorum, çünkü bence bunu yapamazsınız. Bosna hakkındaki nihai hikâyeyi anlatamazsınız.”

Toparlarsak Kar, bize, yani Doğu insanına ait hoş bir film olmuş. Naif, şiirsel bir film. Sinemanın kadın bedeni, şiddet ve cinsellik kullanılarak oluşturulan pazar ahlakının kenarından bile geçmiyor. Savaşın ardından devam eden hayata dair, Bosna’ya dair güzel bir film izlemek isteyen herkese gönül rahatlığıyla tavsiye ederim.

Rumeysa Kılıç yazdı