Dedem, Mehmet İhsan Babalı 1928 yılında Mudurnu’da doğmuş.

Babası Ahmet Niyazi Babalı Nallıhan'da orman muhafaza memuru olarak çalışıyormuş.

Dedemin babası İstiklal savaşı gazisi imiş. Amcası da Çanakkale'de şehit olmuş. Dedemler altı kardeşlermiş, ikisi daha çocukken vefat etmiş.

Dedem ilk ve orta okulu Nallıhan’da bitirmiş. Daha sonra liseyi Malatya’da okumuş. İkinci dil olarak Fransızcayı da burada öğrenmiş.

Üniversite eğitimi için İstanbul’a gelmiş ve İstanbul İktisadi ve Ticari Bilimler Akademisi'nden 1946 yılında mezun olmuş. Asıl mesleği yeminli mali müşavirlik olmasına rağmen pek çok farklı alanda da çalışmalarda bulunmuş.

1959'da Mudurnu'da evlenmiş ve bu evlilikten iki erkek bir kız çocuğu var.

Daha sonra Balıkesir'e maliye müfettişi olmak üzere gitmiş ve bir süre müddet sonra istifa ederek İstanbul’a geri gelmiş.

1960 yılında Fatih-İtfaiye'de iki yıl oturduktan sonra 1965’e kadar Sultan Ahmet Camii’nin yakınlarında bir evde yaşamışlar.

Abdülhay Efendi'nin hizmetinde bulundu

Üniversitede okurken Yahya Efendi dergahının son şeyhi Abdülhay Efendi’nin hizmetinde bulunmuş. "Dünyada nasıl bir işin adamını bulup işlerimizi yaptırıyorsak, ahirette de adamını bulmak gerek, derdi" diye anlattı halam 1961 senesinde Abdulhay Efendi hazretleri vefat edince Ramazanoğlu Mahmut Sami Efendi’nin yanına taşınıp Erenköy'de yaşamaya başlamışlar. Tasavvufi konularda okumaları olmuş, Nakşibendi tarikatının sohbetlerinde bulunmuş.

Cağaloğlu’ndaki iş yeri evlerine on beş dakikalık mesafede olmasına rağmen Erenköy’e sırf Sami Efendi ve sevenlerine yakın olmak için taşınmış. “Sultanahmet'e nazaran Erenköy o dönem çok tenha bir yerdi, sadece yazlıkçılar ve boş köşkler vardı” diyor babaannem. Bizim evimiz Erenköy’deki ilk apartman dairesindeymiş.

İstanbul’da muhasebecilik işlerinin yanında matbaacılık da yapmış M. İhsan Babalı. İslami yayıncılık o zamanlar maddi kazancı olmayan ve yapılması zor bir iş. Kızının kanaatince üniversite mezunu biri olarak hayır yapmak isteyen zenginlere yardım ediyor, bu sayede üniversite okumuş olmasının sadakasını veriyordu. Zaten müslümanların ihtilaller ile adeta sindirildği bir dönemdi ve bir bakıma azınlık oldukları için bu çevrede herkes birbirini tanıyordu.  (İslami düşünce dergisinin takdim yazılarını inceleyince ben de dergi okuyucularına duyarlı olmaları ve dergiye destek olmak konusunda çağrı yaptığını gördüm.)

İhsan Babalı'nın dostları

 O zamanlar Prof. Salih Tuğ, Prof. Asaf Ataseven, Şevket Evgi, yakınlarda vefat eden Enver Baytan Hoca gibi isimler dedemin arkadaşları idi. Balıkesir'de yaşadığı yıllarda Hasan Basri Çantay hocaefendi ile de sık sık görüşürlerdi. Özellikle zamanımızın pek çok meşhur hocalarının da hocası olan Ali Yakup Cenkçiler Hoca Efendi kendisini çok sever, adı her geçtikçe "İhsan Bey eyi adam, eyi adam" derdi.

İslami Düşünce dergisinde yazıları da bulunan Yusuf Ziya kavakçı, Mahir İz, Sezai Karakoç, Arapçadan tercümelerini yapan Yaşar Tunagür de ailece görüştüğü kimselerdi. Babaannem “Sezai Karakoç ile yakinen görüşürdü; hatta cenaze arabasında o da vardı. Kendisi evli değildi, kardeşinin evinde kalırdı. Abisinin ailesi ile görüşürdük." diye anlattı.

1960 Darbesi olduğu gece Şevket Eygi ve Necip Fazıl Kısakürek dedemlerin evinde kalmış; Kıbrıs harbi zamanlarında siyasi nedenlerle Şevket Eygi cezaevine girdiğinde kendisine zaman zaman evden yiyecek götürürmüş.

Cağaloğlu Yayınevi ve İslami Düşünce dergisi

Matbaacılık işlerini yapmak, özellikle de İslami kitapları basmak için 1960’ların başında Cağaloğlu Yayınevi'ni kurmuşlar. Cağaloğlu Yayınevi'nde büyük İslam âlimlerinden Prof. Muhammed Hamidullah'ın "İslam’a Giriş, İmam-ı Azam ve Eseri" kitapları, Seyyid Kutub’un "İslam’da Sosyal Adalet", "Yirminci Asrın Cahiliyeti", "İslam ve Günün Meseleleri" eserleri, Meryem Cemile’nin "Batı Materyalizmi Karşısında İslam" eseri, Prof. Muhammed Kutub’un "İslam’ın Etrafındaki Şüpheler", "Cihan Sulhu ve İslam" kitabı, İmam Gazali’nin "Terbiyeye Dair", "İlahi Sır" kitaplarının çevirileri yapılmış. Aynı zamanda Seyyid Kutup'un eserlerinin de ilk Türkçe çevrilerinin çıktığı yayınevlerinden bir tanesi Cağaloğlu Yayınevi olmuş. Yine bu dönemde dedemin, yakın arkadaşı Sezai Karakoç'un Diriliş dergisinde de yazıları yayınlanmış.

Yayınevi aynı zamanda Mahmut Sami Ramazanoğlu’nun kitapları ile Hac ibadeti sırasında yapılacaklar ile ilgili hazırladıkları kitapçıkları da yayınlamış. Dedem Hicaz’a kalkan vapurlarda bu kitapçıkları satmak üzere akraba çocuklarını görevlendirirmiş.

Yine bu yayınevinden, dönemin ilklerinden sayılan "İslami Fikir ve Edebiyat Mecmuası" da üç ayda bir yayımlanmaya başladı. İlk sayısı Mart 1967’de, son sayısı da Ekim 1969’da yayınlanmış. Dedem derginin sahibi iken, beşinci sayıdan itibaren aynı zamanda yazı işleri müdürlüğünü de yapmış. Dergi planlandığı gibi sekiz sayı basılmış ve ardından 1969’da ciltlenip kitap haline getirilmiş.

Bu sayılarda Mahir İz, Prof. Salih Tuğ, Sezai Karakoç, Şevket Evgi, Ali Ulvi Kurucu, Selçuk Eraydın, Esad Coşan, Hayrettin Karaman, Ahmed Davutoğlu, ecz. Uğur Derman, gibi isimlerin yazı ve şiirlerine; Prof. Yusuf Kardavi, Mevdudi, Hasan’ul Benna, Seyyid Kutup ve Muhammed Hamidullah gibi yazarların da eserlerinin tercümelerine yer verilmiş.

İlk sayının takdim kısmında “Gayemiz, İslamiyet’e ait meselelerin salahiyetli kimselerce ilmi esaslar dahilinde ve doğru bir şekilde incelenerek muayyen seviyedeki okuyucuya ulaştırılması hizmetini görmeğe çalışmaktan ibarettir.” şeklinde dergi amacı yazılmış.

Gazete ile kitap arasında, daha çok kitaba yakın olarak tanımlanan mecmuada yeni çıkan en az iki kitabın tahlil ve tenkidine, İslam mütefekkirlerinin hayatına, İslam âleminden ilgi çekici haberlere, hat yazımı ile ilgili yazılara, Arapça tercüme müsabakası sonuçlarına ve dönemin önemli yerli ve yabancı yazarlarının eserlerine yer verilmekte idi.

 Babaannem "Dedenin hayalleri çoktu Cağaloğlu ile ilgili ama sermaye olmadığından çok uzun devam edemedi. Bir de tabi yayınevine başladığı zaman, dini kitapları bastırmak için en zor zamanlardı" diye anlattı yayınevi günlerini.

Sezai Karakoç Diriliş dergisi ile ilgili, "Bizde fikir ve edebiyat dergisi çıkarma, bir dağa tırmanmaya benzer. Önce uçar gibi hızla yol alırsınız. Fakat giderek yol dikleşir, en sonunda da bir yerde durur kalırsınız." diyor. Muhtemelen İslam Düşüncesi dergisi için de benzer bir durum söz konusu idi.

Kızının hatıralarından aktardığı kadarıyla yakın çevresi hep dindar insanlarmış, her gittiği yerde görüşüp konuştuğu kişiler ya imam ya müezzin ya da hoca imiş. Laik geçinen kesimle kendi görüşmediği gibi ailesini de görüştürmemeğe özellikle dikkat eder, akraba dahi olsa mesafeli olmayı tavsiye edermiş.

Sosyal faaliyetleri

Malatya'da tanışıp dostluk kurduğu Cevat Öztürk ve kardeşleri ile çeşitli İslami kuruluşlara öncülük ettiler. Özel Erenköy İlkokulu'nu Sabahattin Zaim ve Osman Kılıç ile beraber açtılar.

Milli Türk Talebe Birliği ve İlim Yayma Cemiyeti devamlı gittiği yerlerdi. 1970 yılında Üsküdar'da Amerikan Kız Koleji'nin bitişiğinde ilk kız imam hatip okulunu açtılar. O zaman kızlar imam hatip okullarına alınmadığı için gayriresmi idi.

Üsküdar Tuba Kız Kuran Kursu (sonradan Fazilet oldu) ve sonrasında Süleymaniye Tuba, Karagümrük Tuba, Suadiye Tuba ile Şıhlı Tubalar açıldı. Aynı şekilde Fazilet Vakfı'nın da kuruluşunda yer aldı. Hepsi ile de bizzat ilgilendi, mütevelli heyetlerinde bulundu. Milli Selamet Partisi’nin kuruluşunda da yakından ilgilenmiş, hatta Bolu’dan beşinci sırada adaylığını koymuş. 1980 ihtilali zamanlarında İlim Yayma Cemiyeti’nin de kurucuları arasında adı geçmişti.

Kızı şöyle diyor: "Babam pek konuşmayan, sakin mizaçta bir insandı ama iş hayatında sosyal ve aktif bir kişi idi. Kendinden evde hiç bahsetmediği gibi birçok şeyleri de biz sonradan öğrendik. Mesela bizim sitede bir hanımla tanıştık. 'Biz üç kız kardeştik ve okurken babanızın bize çok yardımı olmuştu' dedi.”

İslami kitaplara, Arapça öğrenilmesine ve kızların eğitimine çok önem verirdi. Hayatının sonuna kadar da bunun için çalıştı.

Pek çok hayır faaliyetinde yer almış ve önemli kitaplar yayınlamış İhsan Babalı, 1997’de çok ağır bir hastalık geçirdi ve evine çekildi; 29 Haziran 2000 tarihinde de vuslata ermiştir. Allah rahmet eylesin.

Fatmanur Babalı

İslam Düşüncesi dergisinin kapaklarına İslamcı Dergiler Projesi'nin ilgili sayfalarından ulaşabilirsiniz: //idp.org.tr/dergiler/islam-dusuncesi

Not: Bu yazıda yaşamının yalnız son iki yılına şahit olabildiğim dedem İhsan Babalı ile ilgili kızı Emine Akkoyunlu ve hanımı Ayşe Babalı'nın hatırında kalanlar yer almaktadır. Bu bilgiler dunyabizim.com'da haber yapılmak üzere derlenmişti