Bir balık uğruna
Raziye isimli küçük bir kızın yeni bir balık almak için annesine yalvarıp yakararak aldığı para ve o akvaryum balığını almak için giderken kızcağız ile paranın başına gelenlerin anlatıldığı bir film Beyaz Balon. Hayatın içinde çok sık rastlanabilecek bir olayın içine giriyor ve adeta çocukla çocuk oluyorsunuz. Böylesine küçük bir hikâyede insanların tüm yaşantılarını etkileyebilecek bir takım düşüncelerin işaretleri görülüyor.
Evdeki balık dışarıdakinden her zaman küçüktür
Küçük kızın evinin bahçesindeki havuzda küçük akvaryum balıkları bulunuyor fakat çocuk, annesi ile birlikte bayram alışverişine gittikleri yerde gördüğü bir balığın kendi evlerindeki balıklardan çok daha büyük olduğunu iddia edip onu satın almak için tamah ediyor.
Balık satıcısının dilinden önemli bir detayla güzel bir mesaj veriliyor filmde. Akvaryumdaki balığa aşağıdan bakınca büyük gözüküyor, üstten bakılınca ise küçük olup evlerinin bahçesindeki havuzdaki balıklarla aynı boyutta olduğu hemen fark ediliyor. Yani büyüklük küçüklük konusunda “Senin nereden baktığın önemli” demeye getiriliyor.
Yabancılarla konuşma!
Tüm anneler, çocuklarına “yabancılarla konuşma onlar bir şey verirse alma” diye öğüt verir, Raziye bu öğüdü almış olmasına rağmen pek de kulak asmayan bir çocuk. Fakat bu tutumu Raziye’nin balık almaya giderkenki yolculuğu boyunca onun parasını almaya gayret eden yabancılarla mücadele etmek zorunda bırakıyor. Yılan oynatıcıları, asker, terzi gibi toplumun hangi mevkiinde çalışan insanlar olursa olsun hepsi, küçük bir kız çocuğunu parası için kandırmaya çalışabilir.
Tacik mi Afgan mı?
Yabancılara güvenmemeliyiz ama gerektiğinde insanlardan yardım isteyecek kadar da olsa insanlara güvenmeliyiz. Filmde çekik gözlü bir balon satıcısı çocuktan yardım istemek zorunda kalan küçük kız, çocuğun çekik gözlü olduğu için İranlı olmadığını düşünüyor ve kendisi için tek öteki kavramı olan “Afgan” zannediyor bu çocuğu. En son çare olarak ondan yardım istiyor. Aslında bir Tacik olan bu çocuğu Afgan olarak değerlendirmesinde küçük kızın bilinçaltında İran’da yaşadıkları bölgedeki insanların Afganlara bakış açısı etkili oluyor.
Beyaz Balon
Beyaz balon, filmin içeriğinde sözlü olarak hiçbir şekilde geçmiyor sadece final sahnesinde “Afgan” diye nitelendirilen Tacik balon satıcısı çocuğun elinde tek bir beyaz balon kalıyor ve muhtemelen bu beyaz balon barışı simgeliyor.
Yani İran’daki İranlı olmayanlarla İranlıların barışını simgeliyor. Asla satılmaması gereken bir barış sembolü beyaz balon.
Sami Yaylalı beyaz balonlar nükleer silahlardan daha etkili diyor