Medrese, İslâm ve Osmanlı memleketlerindeki tahsil müesseselerinin adıdır. Ayrıca “dar-ül fünun” yani üniversite yerine de kullanılır.
İslâm’ın ilk devirlerinde öğretim camilerde yapılmakta idi. Sonraları öğretim yavaş yavaş medreselere yöneldi. Bununla beraber camiler yine de öğretim merkezi olma durumlarını kaybetmediler. Osmanlılar devrinde tanzim edilen vakfiyelerde medreselerin asıl vazifelerinin bugünkü talebe yurtlarına benzedikleri görülmektedir. Bugün medreselerle ilgili bilgilerin çoğunluğu medreseler adına düzenlenmiş olan vakfiyelerden öğrenilmektedir. Kurucusu ister bir devlet büyüğü olsun, ister bir vatandaş olsun her medresenin bir vakfiyesi bulunmakta ve bu vakfiyede medresenin nasıl işleyeceği müderrisinin, talebelerinin ve vazifelilerin özellikleri ve bunların alacakları para belirtilmekte idi.
İlk Osmanlı medreseleri
İlk Osmanlı medresesinin kuruluşuyla ilgili genel kanaat, İznik Orhan Gazi Medresesi’dir. İzmit’te Süleyman Paşa Medresesi’nin ilk kurulan Osmanlı medresesi olduğunu da söyleyenler vardır. Osmanlı beyliğinin merkezi olan İznik’te 1331 yılında Orhan Gazi tarafından bir cami ve bir medrese yaptırılmıştır.
I.Murad’ın 1365-66 yıllarında Çekirge’de yaptırdığı medrese, Yıldırım Bayezid’in 1388 yılında Ulu Camii yanında yaptırdığı medrese ve Bursa’da yaptırdığı diğer medreseler, Çelebi Mehmed’in 1418-19 yıllarında Yeşil Cami yanında yaptırdığı medreseler ilk Osmanlı medreseleridir.
