Osmanlı hâkimiyetine 1382'de giren Bulgaristan'ın başşehri Sofya, güzelliği ile Osmanlı'yı kendine hayran bırakmıştı. Osmanlı, bir dönem idarî merkezlerinden olan Sofya’yı mimarî eserlerle donattı. Osmanlı İmparatorluğu bu topraklardan çekildiğinde, ardında 32 cami ve mescit, 8 medrese, 15 tekke ve zaviye, 3 imaret, 2 türbe, 13 han ve 7 kervansaray olmak üzere, toplam 170 vakıf eseri bıraktı.
Sofya'da Osmanlı izlerini bugüne taşıyan eserlerden en önemlisi Banyabaşı Camii... Günümüzde şehirde ibadete açık tek cami olan Kadı Seyfullah Efendi Camii, Türkiye ve Bulgaristan kültür bakanlığı arasında imzalanan protokol çerçevesinde TİKA desteği ile yeniden restore ediliyor. Caminin yanıbaşında 16. asırda inşa edilen hamamın kalıntıları bulunuyor. Cami bu nedenle banyo anlamına gelen “Banyabaşı” olarak da biliniyor. Cuma günleri camiye ibadete gelen Müslümanların sayısı 1000'i buluyor.
Sofya’da Mimar Sinan’a ait olduğu bilinen tek eser
Sofya'da şehrin tam merkezinde bulunan Osmanlı mirası bir diğer eser ise Mahmutpaşa Camii... Fatih Sultan Mehmet’in sadrazamı Mahmut Paşa Rumeli beylerbeyi iken yapımına başlanan cami, 1494 senesinde tamamlandı. Osmanlı dönemindeki en büyük cami olan Mahmutpaşa, halk arasında “Ulu Camii” olarak biliniyor. Medrese, su sarnıcı ve çeşmeleri ile külliye olarak inşa edilen Mahmutpaşa Camii bugün müze olarak faaliyet gösteriyor.
Sofya'da Ulu Camii’nin hemen yanında inşa edilen Vali Konağı ise Osmanlı döneminde Rumeli Beylerbeyi’nin yönetim merkeziydi. Paşa sarayı olarak adlandırılan konak, Türk-Rus savaşından sonra Bulgaristan’ın idare edildiği adres oldu. Konak bugün arkeoloji müzesi olarak kullanılıyor.
Osmanlı’nın beş asırlık egemenliğinin ardından Sofya’da ayakta kalan üç camiden biri de Derviş ya da Sofu Mehmet Paşa Camii... Sofya’da Mimar Sinan’a ait olduğu bilinen tek eser olan cami halk arasında “Kara Camii” olarak adlandırılıyor. 16 medrese odasıyla külliye olarak inşa edilen cami, cephanelik ve hapishane olarak kullanıldı. Kara Camii maalesef 1903'den bu yana kilise olarak faaliyet gösteriyor. Evliya Çelebi’nin seyahatnamesinde 'paşa sancağı' olarak bahsettiği Sofya, sayıları azalsa da Osmanlı mimarîsinin seçkin örnekleri ile dönemin izlerini taşımaya devam ediyor.
Sevda Dükkancı haber verdi (Kuzey Haber Ajansı)
