İnsanlık tarihinin en eski bayramlarından biri olan Nevruz, kelime anlamı olarak “yeni gün” manasına geliyor. Tabiatın kıştan çıkarak bahara, bolluk ve berekete kavuşmasını simgeliyor. Geniş bir coğrafyada kutlanan nevruzun farklı ülkelerdeki merasimlerine yerinde tanık olduk.

Kosova'da Nevruz kutlamaları

Kosova'nın tarihi kentlerinde nevruz için muhtelif etkinlikler düzenlendi. Prizren'deki tekke ve dergâhlarda da merasimler icra edildi. Ülkede nevruz, havaların mevsim normallerinin altında olması nedeniyle kapalı alanlarda kutlandı.

Gelenek halini almış olan kutlamalardan birineyse Şeyh Hadri meşihat ettiği Rufai Tekkesi ev sahipliği yaptı. Şeyh Cemali Baba Dergahı olarak anılan tekkede, öğle namazının ardından yapılan nevruz etkinliğine yüzlerce Prizrenli katıldı. Rufai Tekkesi’ndeki etkinlikler Mevlid-i Şerif, ilahi ve kadiselerle başladı. Tekkenin semahanesinde düzenlenen törende dervişler hep birlikte meşke katıldı, hep bir ağızdan zikredildi, dualar okundu.

Kosova’da Sultan-ı Nevruz olarak da anılan nevruz, Hz. Ali Efendimiz’in doğum günü olarak kutlanıyor. Tekkede her yıl olduğu gibi bu yılda Sultan-ı Nevruz görkemli bir biçimde kutlanıyor. Her yıl sadece Prizren ve Kosova’dan değil bölge ülkelerden de misafirler tekkede ağırlanıyor. Öğle namazının akabinde Mevlid-i Şerif okunmaya başlıyor. Devamında zikrullah icra ediliyor. Merasimler bazen iki saatten fazla sürüyor. Rufai Tekkesi, Sultan-ı Nevruz geleneğini yaşatan önemli bir merkez.

Kosova'da bahar bayramı nevruz çok eskiden beri kutlanıyor. Bu yuzden Prizren ve özellikle tekkeler şehri olarak bilinen Yakova'da, nevruz kutlamaları topluca icra edilen gosterilere sahne oluyor. Nevruz'u Hz. Ali Efendimizin doğum günü olarak kutlayan bölge halkı, bu kutlu gün şerefine törenler tertipliyorlar. Törenlerde ilahiler ve kasideler okunuyor. Kutlamalar gecenin geç saatlerine kadar devam ediyor.

Irak'ta Nevruz kutlamaları

Irak'ın kuzeyindeki Erbil, nevruzu her sene coşku ile kutlayan bölgelerden biri. Ancak son iki senedir bölge, bu bayramı buruk bir ortamda karşılıyor. Bir yanda ekonomik kriz diğer yanda siyasi kriz ile geçen bir yılın ardından nevruz vakti geldiğinde bütün bu sorunlar bir kenara bırakıldı ve halk bahar bayramı nevruzu kutlamak için parklara akın etti. Erbilliler bu yıl nevruz kutlamaları için Sami Abdurrahman Parkı’nda bir araya geldi. Ancak nevruz coşkusu yaşanırken bile bölgenin içinde bulunduğu savaş herkesin aklındaydı. Nevruz bayramını heyecanla karşılayan çocukların aklında da savaşın izleri vardı.

Nevruz sadece parklara değil, çarşı pazara da hareketlilik getirdi. Yeni elbiseler diktirmek isteyen Erbilli kadınlar kumaş dükkanlarının yolunu tuttular. Kuzey Irak Bölgesel yönetiminde nevruz nedeniyle tüm hafta tatil ilan edildi.

Rusya'da Nevruz kutlamaları

On sekiz milyon metrekareye yaklaşan yüzölçümüyle, yüzün üzerinde etnik gruba ev sahipliği yapan Rusya için Türki cumhuriyetlerin ve İslam inancına mensup halkların önemi büyük.  Sayısı 20 milyonu aşan Müslüman nüfus, dini bayramlarını özgürce kutlarken, Türki cumhuriyetlerde yaşayan birçok Rusya vatandaşı da özel gün ve geleneklerinde ısrar ediyor.

Moskova yakınlarındaki Krastagos şehrinde de nevruz kutlamaları vardı. Küçük bir grup tarafından düzenlen kutlamalara konuk olduk. Düzenlenen etkinlikte müzik ve danslar ön plandaydı. Karabağ Dans ve Müzik Grubu programda sahne aldı. Şehirde konuk olduğumuz Azeri eviyle birlikte bahar bayramını kutladık. Ev ahalisi ikramlarıyla misafirperverliklerini gösterdiler.

Kırgızistan'da Nevruz kutlamaları

Kırgızistan'da da nevruz bayramı coşkuyla kutlandı. Her yıl farklı etkinliklere sahne olan nevruz bayramı kutlamalarında yine farklı renkler vardı. Başkent Bişkek'teki Alatoo Meydanı’nda, Bişkek Belediyesi tarafından düzenlenen resmi kutlama etkinliği danslar ve şarkılarla başladı. Nevruz kutlamaları kapsamında teatral gösteriler de yapıldı. Her yıl olduğu gibi şekerler dağıtıldı. Ardından balonlar havaya bırakıldı.

Etkinlik kapsamında Kırgızistan’da yaşayan 100’e yakın etnik gruptan 25 temsilci de etno fuarda bir araya geldi. Etno fuarda farklı topluluklarının geleneksel kıyafetleri ve yemek kültürleri sergilendi.  Farklı etnik kültürlerin bir aradalığının dostluk ve barış duygularını artırdığı fuar sırasında, yapılan danslar da çoşkuyu artırdı.

Orta Asya'nın nevruzu çoşkuyla kutlayan ülkesi Kırgızistan bu yıl bir ilk de yaşandı. Nevruz’un simge lezzeti sümölok bu kez adını festivalle duyurdu. İlk olma özelliğini taşıyan festival, sivil toplum kuruluşlarının desteğiyle hayata geçirildi.

Kırgız geleneğinde Nevruz sabahı hazır olması gereken bir tür tatlısı olan “sümölök” günler öncesinden pişirilmeye başlanıyor. Tatlının yapımı için çimlendirilen buğday, bazı işlemlerden geçirilip, uzun uzun kaynatılıyor. Buğday ezilerek çıkartılan suya tereyağı ve un katılarak 18 saat boyunca kaynatılıyor. Hiç şeker katılmadan tatlanan “sümölök” Kırgızlılar’ın en beğenilen geleneksel yemekleri arasında yer alıyor. Çok eski söylencelere dayanan sümölük geleneği, uzun uğraşlar sonunda hazırlanıyor ve 21 Mart günü Nevruz Bayramı’nda ikram ediliyor.

Bereketin de simgesi kabul edilen sümölükün ortaya çıkışı ile ilgili hikaye bulunuyor. Kulaktan kulağa yayılan bu anlatılar geleneğe de renk katıyor. O hikayeyi ve sümölükün yapımın Kırgız hanımı Umay Ene şu şekilde anlattı: “Bir zamanlar bizim annelerimiz yoktan var etmişler sümölüğü. Kazan içine her rızkı batıran, dünya halklarının rızkını batıran bu kazan. İşte  o kazana bir duk kadın, aç olan çocuklarına yemek yapacağım diye, sabaha kadar yaptığı yemekten de bu yiyecek ortaya çıkmış. Sümölök şöyle yapılır: Buğdayın ezilmiş halinin üzerine, ceviz, yağ, tuz, navat, kayısı ve bütün yer yemişlerini biraraya koyarak kaynatıyoruz. En önemlisi de çimlendirilmiş buğdayı uzun süre karıştırmak. Ateşinin az olması gerek. Bu yüzden gece kısık ateşte bırakıyoruz, sabaha hazır oluyor.”

Kırgızistan da her yıl olduğu gibi, bu yıl da Nevruz’dan bir gün önce sümölök hazırlandı. Etno komplekslerden birinde gerçekleştirilen festivale ülkenin yedi bölgesinden gelen gruplar katıldı. Programda açılış konuşmalarının ardından, Bişkek Belediyesi Temsilcisi, Kırgızistan’ın bölgelerinden gelen sümölök hazırlayan annelere, belediye başkanı tarafından imzalanan teşekkür belgelerini verdi.

Elli yıldır sümölök yapan bir anneyi de kutlayan düzenleyiciler ona da çimlendirilmiş buğday hediye ettiler. Şarkıcı Şirin Sarıgulova’nın Manas söylemesi ile başlayan konser bölümündeyse geleneksel şarkılar yankılandı. Konser esnasında ön hazırlıklarını tamamlayan sümölökçüler artık kaynatma işlemine başladılar. Sümölök pişmesi için, sabaha kadar karıştırılarak kaynatıldı. Bir yandan sümölökler kaynarken diğer yandan da konuklar bölge temsilcilerinin hazırladıkları yöresel tadları tatma fırsatı buldular.



Uğur Özen, Barış Mutlu, Simla Yerlikaya ve Gülay Krasniç haber verdi