Modern bilginin eleştirisi

2020 yılında Uluslararası Türkiye Bilimler Akademisi Ödülü’ne (TÜBA) layık görülen ünlü İslâm hukukçusu Wael B. Hallaq’ın İmkânsız Devlet isimli kitabı Türkçeye çevrildiğinde kitap büyük ilgi gördü. Bu önemli eser yayınevi tarafından (Babil) -belki de dikkat çekmek amacıyla- içeriği yansıtmayacak bir alt başlıkla çevrildi. Kitabın orijinal alt başlığı İslâm, Siyaset ve Modernitenin Çıkmazı iken alakasız bir biçimde Modern Çağda Bir İslâm Devleti Niçin Mümkün Değildir şeklinde çevrilerek -bir kurnazlıkla- imkânsız olanın modern ulus devlet ve modernlik değil bir İslâm devleti olduğu intibaı uyandırılmıştır. Oysa yazar bu kitapta baştan sona şeriatın temel dinamikleri ile modern ulus devletin temel dinamiklerinin birbiriyle taban tabana zıt olduğunu, şeriatın kendine özgü yapısı ve kendini güncelleyen hukuk/fıkıh anlayışıyla -bazı istisnalara rağmen- uzun yıllar İslâm toplumunu idare ettiğini, bunu yaparken de modern anlamda bir devlet kurumunu öncelemek yerine temel ilkeleri, insanı ve toplumu önceleyerek yaptığını anlatır. Maalesef uydurulmuş bir alt başlık ile kitapta sunulan bütün iddialar ve örnekler ters yüz edilmiştir.^[1]

Hallaq, İmkânsız Devlet kitabından önce Şeriat adında müstakil bir eser kaleme almıştır. Bu kitabın alt başlığı ise Teorik, Pratik ve Dönüşüm’dür. 1955 yılında Nasıra’da doğan Lübnan asıllı yazar halen Columbia Üniversitesi İslâm Hukuku Bölümü’ndeki görevine devam etmektedir. Ünlü bilim adamının dört eseri Türkçeye çevrildi ama onun külliyatının ve projesinin temeli olan Şeriat kitabı henüz çevrilmemiştir. Bu eserin ikinci aşaması olan İmkânsız Devlet kitabı temel olarak Müslüman bireyin modern ulus devlet karşısındaki yerini, açmazını ve ondan çıkışını anlatır. Bu yazıda ele alacağım Şarkiyatçılığı Yeniden Düşünmek isimli kitap da külliyatın üçüncü aşaması görülebilir.