Kosova'nın güneyinde yer alan bir tarihi kent Ferizovik. Arnavutça ve Sırpçada (Ferizovik – Ferizay) farklı isimlerle anılsa da kent adını Osmanlı döneminde, tren yolunun geçtiği bölgede yaşayan kentin ileri gelenlerinden Firuz Şahsuvar Ağa’dan alıyor. Firuz isminin Kosova’da Türkler dışındaki topluluklarında feriz olarak telaffuz edilmesi, kentin adının da zamanla Ferizovik olarak kullanılmasına neden olmuş.
1873'e kadar bir köy konumunda olan Ferizovik, Osmanlı devrinin sonlarına doğru, Belgrad-Selanik tren hattının açılmasıyla gelişti. Kente o yıllardan miras kalan tren istasyonu ise halen hizmet veriyor.
Ferizovik Sivil Toplum Örgütü başkanı Bedri Payazıtı şunları söylüyor: “Şu anda Ferizovik için önemli bir sembolün hemen önündeyiz. Arkamda garson simgesi var, bu bizim misafirperver bir millet olduğumuzun göstergesi aynı zamanda. Ferizovik’i simgeleyen birçok tarihi yapı mevcut ve bu tarihi yapıların geçmişi yüzyıllar öncesine ait. Aynı zamanda kentimizin ilerlemesi adına diğer bölge ülkelerle de işbirliklerimizi sürüyor. Çünkü ülkeler ve kentler ancak işbirlikleri sayesinde ilerleyebilir.”
Ferizovik'in 110 binlik nüfusunun çoğunluğunu Arnavutlar oluştururken, Boşnaklar, Romanlar, Sırplar ve Türkler de azınlık olarak buradaki varlığını sürdürüyor. Ortasında Kosova milli kahramanı Adem Yaşari’nin heykelinin bulunduğu Kent Meydanı, yaz aylarında oldukça kalabalık bir kitleyi buluşturuyor.
Ferizay'da birçok tarihi yapı var
Ferizovik,mimari yapılarıyla da oldukça zengin. Yeni kent olarak adlandırılan Ferizovik'in merkezindeki bu yapılar asırlara meydan okuyor. Büyük Camii ve Ferizay Ortodoks kilisesi farklı inançların kentteki önemli simgeleri.
Balkanlarda birçok tarihi bir arada yan yana görmek mümkün. Ferizay’da bulunan Büyük Cami ve hemen yanında yer alan kilise de bunun bir örneği. Buranın en önemli özelliği ise bu iki tarihi yapının aynı avluda yer alması.
Ferizay Sivil Toplum Örgütü koordinatörü Ilir Buzhala, kenti şu şekilde anlatıyor: “Kentimiz Kosova'nın en yeni kenti olarak sayılıyor. Kültürümüzü anlatan çok değerli yapılarımız var. Her zaman kentimizin yetkilileriyle işbirliği içinde hareket ediyoruz zira tarihimizi korumak hepimizin görevi. Bu yüzden kentimize gelen birçok kurum ve kuruluşa kentimiz hakkında bilgiler vererek kendimizi tanıtmaya çalışıyoruz. Görüyorsunuz hemen arkamızda cami ve kilise var ve ikisi aynı avluda yer alıyor. Bu da ülkemizdeki dini hoşgörünün bir göstergesi. Aynı zamanda Ferizay'da birçok tarihi yapı var. Bazıları son yıllarda restore edilerek yeniden hayat buldu.”
Genelde Kosova'daki cami ve kiliseleri gezerken aynı avluda aslında birer önemli simgeye daha rastlanıyor: 2 ağaç. Bu iki ağaç da aynı avluda bulunan iki minareli camiyi ve kiliseyi simgeliyor. Meydanı süsleyen Osmanlı mimarisinin seçkin örneği olan Büyük Cami, Ferizovik'te kurulan ilk yapı olma özelliğine sahip.
Kurulduğu yıllarda tek minaresi olan Büyük Cami’nin, ikinci minaresi sonradan eklendi. Caminin içinde ve dışında ise sadelik hakim, Yeşilin tüm tonlarının yer aldığı mihrap göze çarparken caminin derin ve narin kubbesi kasnağında ayetler taşıyor. Büyük Cami, 1800’lü yıllarda inşa edilmiş. Hemen ardından da kilise inşasına başlanmış.
2004 yılında Kosova'da yaşanan ayaklanmalar sırasında birçok Ortodoks dini yapısı gibi, Ferizovik Ortodoks Kilisesi’ne yönelik saldırılar da yapılıyor. Yıkılmaktan son anda kurtarılan kilise mütevazı taş işçiliği ile dikkat çekiyor. Kilise bugün Ferizaylı bir peder ve ailesi tarafından korunuyor. Bu yüzden kilisenin olduğu alanda kilisenin koruyucularına ait ev bulunuyor.
Gülay Krasniç haber verdi
