Rüyalar hakkında konuşmaya başlamak, dipsiz bir kuyuya dalmaktır aynı zamanda. Fakat son yüzyılın büyük bir indirgemecilikle rüyaların manasını daralttığını da söylememiz mümkündür sanıyorum. Rüyada görülen her nesnenin, her olayın bir manasının, bir bağlantısının olduğu zamanlardan, bilinçaltının bize oynadığı oyunlara doğru giden bir rüya tarihi.

Sadece açıklamalarını değiştirebiliyoruz ama henüz iyi ki kendisine dokunamıyoruz

Fakat rüyalar, her ne kadar açıklamaları değişse de, her ne kadar kendisine bakışlar değişse de teknolojinin ve getirdiği hayat tarzının hâlâ fiilen müdahale edemediği bir alan. Sadece açıklamalarına dokunabiliyoruz, sadece açıklamalarını değiştirebiliyoruz da kendisine dokunamıyoruz. Muhtemelen bu nedenle Google’da en çok aranan şeylerden biri de rüyaların ne manaya geldiği, ve yine en çok satılan “dinî kitaplar”dan biri de rüya tabirleri ve tabi bu noktada zikredilmesi gereken, ismi çok kullanılan ama kitabı neredeyse tamamen değişmiş bulunan Nablusi…

Rüyaların hayatın tam göbeğinde olmasının yanında, günlük hayatımızdan, sohbetlerimizden ve edebiyatımızdan kopmaya başladığını söyleyebiliriz sanıyorum. En azından kendi hayatım için bunu söylememde bir sakınca olmadığına eminim. Ve bunun sıkıntılı bir durum olduğuna da aynı oranda eminim.

Halifenin Rüyaları önemli bir kaynak eser

Bu sıkıntılı hal, benim açımdan temel bir soruyu gündeme getirmişti: “Rüya nedir?” Bu temel ve geniş sorunun cevabına ulaşmak hâlâ pek mümkün gözükmüyor fakat, güzel bir giriş kitabından bahsetmeme müsaade edin; Halifenin Rüyaları: İslam’da Rüya ve Rüya Tabiri…

Annemarie Schimmel tarafından yazılan ve Kabalcı Yayınları tarafından 2005 yılında Türkçeye çevrilen kitap, dünya Müslümanları arasında, tarihte rüyaların ne şekilde yorumlandığını, ne tür başlıklara ayrılabileceğini ele alan, rüyaya dair birçok alt başlığı kısa kısa/uzun uzun inceleyen bir kitap. Baştan sonra okunması zor olsa da elde bulunması faydalı olan bir kaynak eser.

Fakat bir rüya tabirleri kitabı değil kesinlikle, rüya hususunda ansiklopedik bir kitap. Rüyalara dair birçok farklı bakışı ve yorumu görebileceğiniz, rüyaların açıklanmasının ne şekilde değiştiğini ve ne şekillerde hiç de değişmediğini görebileceğiniz, rüyalara doyabileceğiniz tatlı dilli bir kitap.

Rüyalar, halen Müslümanların elinde bulunan en önemli alanlardan, günlerimizin büyük bir oranının tek sahibi ve nübüvvetin devam eden tek cüz’ü. Yani rüyalar (güzelleriyle, kabuslarıyla) uykuların, manası belirsiz parçalarından ziyade, günlerin mütemmim cüzleri.

Schimmel’in kitabı, en azından, rüyaların bundan önce nasıl algılandıklarına dair ufuk açacak kıymetli bir eser. Ama sadece bir başlangıç eseri.

Mehmet Erken rüyalara dalmak istedi