Önce halifeleri Börklüce Mustafa ve Torlak Kemal götürülür darağacına. Sonra büyük âlim ve sûfi Bedreddin. Şeyh Bedreddin Serez’de mahkemeye çıkarılır ve örfen-siyaseten idamına hükmedilir. İdamına karar verenler bile ilimdeki yetkinliğine ve derinliğine hayran olmuşlardır. Yıl 1415-16’dır. Çelebi Mehmed, Osmanlı iktidarını yeniden sağlamlaştırmaktadır. Osmanoğulları için 10 yıl süren karmaşa ve başsızlık  dönemi-fetret biteli henüz üç dört yıl olmuştur. Ve Bedreddin küçük bir dükkânın önünde idam edilir.

Bedreddinin trajik ölümü

Şeyh Bedreddin’in trajik ölümü günümüzde bile hala ne çok gönülde yankılanmakta. Ona zındık ve mülhid diyenler olmakla birlikte âlimler ve sûfiler arasında O’nu sahiplenenler hep olmuştur. Mehmet Serhan Tayşi Hoca da hazırladığı Varidat-ı Bedreddin’in önsözünde Simavna Kadısı Oğlu Şeyh Mahmud Bedreddin’in yaşamını özetleyerek en önemli eserlerinin fıkıh konusunda olduğuna dikkat çeker. Letaif’ül-İşarat, Teshil ve Camiü’l-Fusuleyn adlı eserleri Osmanlı medreselerinde okunmuştur. 

Şeyhülislam'dan şerhli Varidat tercümesi!

MVT Yayıncılık tarafından orijinal nüshayla birlikte neşredilen Varidat-ı Bedreddin’in mütercimi Şeyhü’l-İslam Kazım Efendi’dir. Varidat, Şeyh Bedreddin’in en tartışmalı eseridir. O kadar ki O’na ait olup olmadığı bile tartışmalıdır. Her ne kadar bazı araştırmacılar eserin bizzat Şeyh Bedreddin tarafından gözden geçirilip Arapçaya tercüme edildiğini iddia etseler de isminden de anlaşıldığı gibi ‘varid olan sırların müridleri tarafından yazıya geçirilmiş halidir’ demek gerçekliğe daha uygundur.  

Bedreddin ve Şerif Cürcani aynı ders halkasında!

Mısır’da Seyyid Şerif Cürcani’yle aynı ders halkasına katılmış, gittiği her yerde itibar görmüş ve fetret döneminde Musa Çelebi’ye kazaskerlik yapmış müctehid seviyesindeki bir fakihin sapkın ibahi fikirleri savunması çok zor görünmekte. Yine de eserde zor anlaşılır veya dinin zahiri yönüne ters gibi görünen bazı hakikatlerin dile getirildiğini savunanlar olmuştur. 

Bedreddin'in şeyhi kimdir?

Bulunduğu her yerde fikirlerine itibar edilen ve sözü dinlenen bir âlimken Şeyh Hüseyin Ahlati’ye intisap eden Şeyh Bedreddin’in kendisine aidiyeti şüpheli Varidat dışında bir tasavvufi eserinin günümüze ulaşmamış olması bir talihsizliktir. Fakat Varidat’tan da tıpkı diğer Ekberi Ekol’e mensup sufilerin eserlerindeki gibi nice hakikatlerin, inceliklerin taşmasına şahit olmak mümkündür. Nitekim tasavvuf dediğimiz şey tahakkuktur. 

Şeyh Bedreddin namazı nasıl kılardı?

Eserin bazı bölümlerini biraz sadeleştirerek teberrüken sunmak istiyorum. Kitabın hemen başlarında şunu söyler Şeyh: “Dünya işleriyle meşgul olan bir kalb ile bin sene namaz kılmış olsan bile bundan dolayı hiçbir güzelliğe ve sevaba nail olamazsın.”

Dünyayı sevmek ibadet midir, haram mıdır?

Dünyaya ‘lehv’ ve ‘la’b’ denilmiştir. Buradaki ‘lehv’ ‘melha’ yani insanı Hakk’a teveccüh ve meyilden alıkoyan şey manasındadır. Dünya dahi öyledir. Fakat bir şey çift yönlü bir manayı içeriyorsa ve bu cihetlerden biriyle insanı Hakk’a diğer yönüyle masivaya sevk ediyorsa onda hem ‘ibahiyyet, hal’ ve hem de ‘hurmet, kerahiyyet’ var demektir. İşte dünya da böyle iki ciheti cami’ olduğundan onunla meşgul olmak ‘Hakk’ ile iştigal olmak itibarıyla mübah ve belki de ibadettir. Masiva ile iştigal olmak cihetiyle dahi haram ve kerahetdir. 

Beni elde edeni Allah'tan uzaklaştırırım

Bir gün uyku ile uyanıklık arasında bulunduğum bir sırada karşımda bir suret belirdi. Bana birçok sözler söyledi. Onlardan birisi kısaca şöyleydi: ‘Bana meyledeni ve beni elde edeni Allah’tan uzaklaştırırım.’ Gözümü açıp bunun rüya olduğunu anlayınca o gördüğüm sureti dünya ile ta’bir ve te’vil eyledim. 

İbn Arabi Şeyh Bedreddin'e ne dedi?

Sekiz yüz on sekiz senesinde Cemaziyelahir’in ilk onunda perşembe gecesinde alem-i manada Muhyiddin-i Arabi’yi gördüm. Bana ‘ Şeytanı bu âlemden atmak istedim ve attım. Şimdi bu âlemde şeytan kalmadı, yalnız bazı etkileri kaldı.’ dedi. Allahu ‘alem bu rüyanın te’vili şudur: Şeytan insandaki kuvve-i vahimeye; Muhyiddin’in onu bu alemden atmış olması da tasnif ve telif ettiği eserlerin çokluğuyla o kuvvetin nerdeyse tümünü izale etmesine ve yerine tevhid-i sırfı ikame eylemiş olmasına işarettir. Fakat yine de bazı kimselerde o vehim kuvvetinin etkileri devam etmektedir.  

Bedreddin'e bu Celal niye?

Osmanlı'ya karşı hangi saiklerle isyan ettiği henüz çok net olarak bilinmeyen bu âlim-sûfinin hem eser/lerini hem de yaşamını okumaya başlamak bizi efsane Bedreddin'den insan Bedreddin'e ulaştıracaktır. '... Hakk Teala Cemal ve Celal sıfatlarıyla her zerrede tecelli itmiş ve binaenaleyh her zerre ve her şey bu iki sıfatın eserini haiz olmuşdur. Measi ve seyyiat dahi böyle olub, anlardaki cihet-i hüsnü görenler anları fi'ile ve cihet-i kubhu görenler dahi anları terke müsara'at eylerler.' İntiha

Mustafa Nezihi sühulet diledi