Kelam, süngü ve mızraktan daha tesirlidir.”

Hz. Ali

Büyüyen Ay Yayınları’ndan çıkmış olan İbrahim Edhem Giridi’nin Makalat-ı Hikemiyye adlı eserinde, Peygamber Efendimizin (s.a.) damadı, ilim ve hikmet sahibi Hz. Ali Efendimiz’in hikmetli sözleri, Arapça ifadeleri ve müellif tarafından Osmanlı Türkçesi’ne yapılan tercüme ve açıklamaları yer almaktadır.

“Ben ilim beldesiyim; Ali de onun kapısı” buyurmuştur Resulullah (s.a.), “Ali benim ilmimin heybesidir.” Darrar bin Hamza ise Hz. Ali’yi şöyle anlatır: “Adaletle hükmeder. İlim onun yüreğinden fışkırır, hikmet onun lisanından akar.”

İbrahim Edhem Giridi’nin bu eserinden başka iki eseri daha mevcut ama hakkında çok bilgi yok. Kendisi ya Giritli idi ve iyi bir medrese eğitimi aldığı için Arapça’ya hâkimdi ya da Arap asıllı idi. 1304 tarihi 48 sayfalık metin yayına hazırlanırken Arapça ibarenin altına Türkçe çevirisi yerleştirilmiştir. Günümüz Türkçesi’ne de uyarlanarak kitaba alınmıştır. Makalat-ı Hikemiyye’nin Arapça kısımları ve Türkçe tercümeleri Necip Yılmaz Bey tarafından gerçekleştirilmiştir.

“Hayret veren bir bakış ile görmekte olduğum bunca sanatlar ve güzelliklerin ortaya çıkış sebepleri hikmetli üslup, mantıki deliller, bilgi toplama ve tetkikimizin gerektireceği neticenin süslü hikmet sözlerine varacağı şüpheden uzaktır.”

Makâlât-ı Hikemiyye, Hz. Ali'nin hikmetli sözlerini bir araya getirmekte. Sözlerin Arapça asılları, Türkçe karşılıkları ve İbrahim Edhem Giridî tarafından yapılan kısa şerhini içeren eser, varlığa, hayata ve insana dair hikmetlerden oluşmaktadır. Bir feraset, yiğitlik ve ilim deryasının damıtarak özün özü hâlinde dile getirdiği hikmetler, anlam açılımları genişleye genişleye bir hayat felsefesi ve görgüsü sunuyor. Söz ruh olup kanatlanıyor ve insana yeni yeni varlık alanları açıyor. Yüksek bir ifade kudretine sahip bu gebe bırakan sözler, Peygamber hanesinin sevincini, o sonsuz aydınlığını ve bereketini de sunuyor.

Sosyal medyada bazen bazı sözlerin farklı kişilere yakıştırıldığını görüyoruz. Bu kıymetli eserden Hz. Ali Efendimiz’in hikmetli sözlerinden derledik. Biz de ilim kapısına varmak istedik. Hayra ve rahmete vesile olacaktır.

İşte onlardan bazıları:

 - “Akıllı kimsenin dili, kalbinin ötesindedir.”

- “Dili tatlı olanın arkadaşları çok olur.”

- “Başa gelen bela anında sabırsızlık daha büyük sıkıntı doğurur.”

- “Bir miktar nimete kavuştuğunuzda az şükür nedeniyle daha çoğunu kaçırmayınız.”

- “Ümidinin yuları peşinde koşan kimsenin ayağı tökezler.”

- “Haddini bilen kimse helak olmaz.”

- “Usanç kimse için vefa yoktur.”

- “Susmak altın, konuşmak ise gümüştür.”

- “Dünyada galip olan ancak sabredendir.”

- “Akıl tamam olunca söz azalır.”

- “Sükutun heybetini ucuz söz ile satma.”

- “Gencin kalbi boş araziye benzer, ona ne ekersen onu kabul eder.”

- “Ya hayır söyle ya sus.”

- “Tevazu, onur ve sevgiyi elde etmeden ibarettir.”

- “İnsanın dış görünüşüne aldanma. Çünkü belki de o şeyin dış görünüşü doğru olabilir. Ancak ne gizlediğini bilemezsin.”

- “Sabır, selamet yurdunun anahtarıdır ve her hastalığın ilacıdır.”

- “Başkasına kemalini anlatmak için konuşan kimse cehaletini ortaya koyar.”

- “İnatçı bir cahile ikna edici bir cevap vermek istersen ona susmakla karşılık ver.”

- “Zeki ve dirayet sahibi kimse, sırrını açıklamaz ve insanların da sırlarını sormaz.”

- “Kim insanlara zarar verirse bil ki yaptığı şey başına gelir.”

- “Layık olduğundan daha fazla övgü isteyen kimse, kendisi için sıkıntı kuyusu kazmış olur.”

- “Övgüye layık olanı, yüzüne karşı değil gıyabında överim.”

- “Kurtuluş ve rahat insanlarla az bir araya gelmektedir.”

- “Doğru fikir sahibi, kendisini ilgilendirmeyen şeyleri söylemekten kaçınan kimsedir.”

- “Güzel konuşmak bir sanat değildir. Ancak sanat, susmayı seçmeyi bilmektir.”

- “Bir düşmanda bir kötülük görürsen ona iyilik yaparak ve iyi davranarak kendinden uzaklaştır.”

- “İstikamet gibi bir nitelik yoktur. Çünkü o, insanın azim ve şerefine sebeptir.”

- “Çirkin şeyler yapmaya bir kez olsun bile cesaret etme. Çünkü alışmak büyük bir beladır.”

- “Şehir dışına çıkmak faydalıdır. Hava kötü değilse yaya olarak on beş dakikadan bir saate kadar, bir binekle ise yarım saatten bir saate kadar gezinti faydalıdır.”

- “Cehaletin farkında değilsen olgunluğunu anlatmak için başkalarıyla konuştuğunda onu itiraf edersin.”

- “Müsterih olmak istersen fazlalıkları at ve ihtiyaçları azalt.”

- “Çalışan, ufkunu genişletir.”

- “Kıymetsiz kimse, kendi rahatı için başkasının yorulmasını seçendir.”

- “Mal ile iyilik yapamıyorsan söz ile iyilik yap.”

- “Kim geçmiş olan şeye üzülürse canlılığını ve fikrinin ışığını yok eder.”

- “İlimleri ve bilgileri öğrenip gereğince amel etmeyen kimse, toprağı ekin için hazırlayıp tohum ekmeyen kimse gibidir.”

- “Seviyesiz kimseye nazik davranırsan kibri ve fesadı artar.”

- “Bir kimsenin durumunu bilmek istersen onu, yüksek bir makama tayin et. Kötülüğünü kibrinden, iyiliğini tevazuundan anlarsın.”

- “Letafet faziletin ruhudur. İnsan onun sayesinde izzete ve ihtirama erişir.”

- “Eğer kendine nasihat edersen hiçbir kimseden nasihat dinleme ihtiyacı duymazsın.”

Gafletle geçmesin ömür, hikmete dair ne varsa yağsın sözlerimize…