https://www.ktpkitabevi.com/urun/bir-sehir-kurmak-turgut-canseverle-konusmalar-127140013Modern Türkiye’nin en büyük meselelerinden birisi de, hiç şüphesiz plansız ve çarpık şehirleşmedir. Plansız şehirleşme başka problemlerin doğmasına, birçok bunalımın ortaya çıkmasına da sebep olmaktadır.
Türkiye’de şehircilik dendiğinde, şehir kurmak lafzı telaffuz edildiğinde ilk akla gelen isim, ‘bilge mimar’ olarak da şöhret bulmuş olan merhum Turgut Cansever’dir. Cansever, tarih ve kültürümüzü özümsemiş bir şahsiyettir. İslami duyarlılık sahibidir. Bunun yanında Batı medeniyetini ve felsefesini de gayet iyi bilmektedir. Şehir planlamasıyla ilgili projeler yapmış, düşünce ve fikirler üretmiş, işin uygulama kısmında yer almış, idari görevlerde bulunmuştur. Bu konuda dersler vermiştir. Onun mimari anlayışında güzellik-estetik ön plandadır. Rahatlık, kendi kimliğimizi yansıtan uygulamalar, şehirlerde ve mahallelerde yönetimin nasıl olacağı, tarihimizden gelen uygulamaların ve İslami hassasiyetin şehre yansıtılması, güzelliğin ve estetiğin gelecek nesillere aktarılması bu anlayışın özünü oluşturan diğer unsurlardan sadece birkaçıdır.
Klasik Yayınları tarafından 2015 yılında yayımlanan Bir Şehir Kurmak & Turgut Cansever’le Konuşmalar kitabında bu hususlar ders olarak işleniyor, tartışılıyor. Kitabı Aynur Can ve Mahmut Doğan hazırlamışlar. Bu kitabın özelliği, 1997-1998 yıllarında ‘Şehir Yönetim Düşüncesi’ başlığıyla gerçekleşen derslerin derlenmesinden oluşmasıdır. Bu dersler, Turgut Cansever’in rehberliğinde, eski bakanlarımızdan Prof. Dr. Ömer Dinçer’in riyasetinde, Prof. Dr. Sadettin Ökten ve doktora ve yüksek lisans öğrencilerinin katılımıyla gerçekleştirilmiş. On beş günde bir, günün sonunda iki saat olarak gerçekleştirilen derslerin konusu, ‘İdeal Şehir Modelinin Kurulması Üzerine Tartışmalar’dır. Kitabı hazırlayanlardan Doç. Dr. Aynur Can da bu derslerin müdavimlerindendir o zaman. Kitabın nasıl hazırlandığı konusunda bilgiler veriyor kitapta. Aradan yaklaşık yirmi yıl geçtikten sonra bu dersleri, tartışmaları manevi miras olarak kabul eden grup, aynı yerde toplanarak metinleri bugünkü anlayışlarıyla tekrar gözden geçirirler, tartışırlar. Ve bu yayın ortaya çıkar. 
Güzellik, hakikatin yapılara yansımasıyla oluşur
Turgut Cansever, kitabın ‘Güzellik Sevgisi ve Estetik’ bölümünde İbn Arabi’den bir tespitle konuyu işler. Bu tespite göre son peygamber kendinden evvelki peygamberlere iki hikmet, iki hususiyet ilave etmiştir. Bunlar, ferdiyetin yüceliği ve güzellik sevgisidir. İbn Arabi şöyle der: “Bu sevgiye ulaşmak, insan tekâmülünün son merhalesidir. İnsan tekâmülünün, güzellik sevgisinden öteye gelişebileceği hiçbir yer yoktur.” Cansever, öğrencilerini bu söz üzerine düşünmeye davet eder. Pragmatizm ve konforun hâkim olduğu günümüz dünyasında ‘güzellik sevgisinin insan tekâmülünün son merhalesi olduğunu’ yeniden anlamamızın önemine vurgu yapar. Şehirleri inşa ederken bu sözün içerdiği anlamı şehirlere yansıtmamız gerektiğini söyler. Güzelliğin gelecek nesiller için de geçerli olmasına dikkat etmemiz gerektiğine işaret eder.
Ona göre bu güzellik mimarların iyi yetiştirilmesiyle gerçekleşir. Ayrıca bu güzellik için projelerin de güzel olması lazımdır. Bu da yetmez, güzel olan projelerin güzel uygulanması gerekir. Cansever, Avrupalı başarılı bir mimarın Aguinalı Thomas’dan naklettiği bir sözle güzellik nasıl oluşur sorusuna cevap verir: “Güzellik, hakikatin yapılara yansımasıyla oluşur.” Mimar Sinan’ın eserlerinden örneklerle meseleyi tartışır, anlatır. Batı’daki uygulamalardan ve bizdeki yakın dönemlerde kendisinin de içinde bulunduğu çalışmalardan söz eder. “Şehirlerimizin hangi güzellik değerleri üzerine kurulacağını tartışmak, buna dayanarak da bu mimarinin eğitimini yapmak, hepimizin kendi çapımızda bir mesele çözmeye doğru tevazu göstererek ve razı olarak ilerlemek mecburiyetinde olduğumuzu genç nesillere tanıtmak, toplumu bilinçlendirmek ve böylece ayakta kalmış tarihi mimarlık mirasına sahip çıkmak gerekmektedir” sözüyle güzelliğin oluşumu, yaşatılması ve aktarımıyla ilgili neler yapılması lazım geldiğini anlatır.
Şehirleşme konusunun maddi ölçeklerini, boyutunu her yerde bulup okuyabiliriz. Bu kitapta şehirleşmenin tarihi ve kültürel tarafı da ele alınmakta; her yönüyle yaşanılabilir bir şehir nasıl olmalıdır, geleceğe de hitap edecek kalıcı güzellik ve estetik nasıl oluşur gibi sorular ve şehirleşmeye ait daha birçok konu tartışılmaktadır. Ayrıca şehirleşme konusunda yaşadığımız sıkıntıların kaynağına inilmekte, bu hususta siyaset kurumunun yaptığı yanlışlıklar, bürokrasiden kaynaklanan problemler, mahalle muhtarından başlayarak, belediye başkanları ve idarenin en tepesinde yer alan mercilerin, karar vericilerin şehirleşme konusunda yaşanan sıkıntılara neden olan yanlış politikaları, toplumda meydana gelen rant anlayışı gibi hususlar dile getirilmektedir. İdeal bir şehir nasıl olmalıdır tartışmaları yapılmaktadır. Şehirleşmeyi bir şuur ve kültür olarak ele alan, kendi dini, tarihi ve kültürel dinamiklerimize bağlılığı ortaya koyan bu eserin meydana gelmesinde emeği geçenlere teşekkürler.
Bir Şehir Kurmak & Turgut Cansever’le Konuşmalar, Klasik Yayınları.
Metin Uygun
