Ali Galip Yener, şiir üzerine yazdığı düz yazılarıyla şiirin nabzını her daim kontrol eden bir yazar. Galip Yener’in kılı kırk yaran hassasiyeti yazılarında tüm çıplaklığıyla ortadadır. Türk şiir ortamını düşündüğümüzde, şairlerin kendi şiirlerini baz alan şiir görüşleri, şiir üzerine yazılan eleştirileri çok-boyutlu olmaktan çıkarmaktadır. Bu açıdan Ali Galip Yener’in Türk şiir ortamına bir şairden çok eleştirici olarak eğilmesi ve yazılarını bu perdeden yazması, şiir ortamımız için bir zenginliktir. Şiir ortamımızda ortaya konan poetikalar nihai olarak dönüp dolaşıp, poetikayı ortaya koyan yazarın şiirinde düğümlenip kalmaktadır. Bunu aşmış yazarlarımız elbette vardır fakat şairliği bir kenara bırakarak şiire yalnızca eleştirel olarak eğilmek kolay iş değildir. Bu açıdan Ali Galip Yener’in ‘Huzursuz Dünyada Şiir’ isimli denemesi dikkate değer bir çalışma olmuş.

Bir tavır olarak ‘benliği’ ardına atma…

Ali Galip Yener, şiir ortamımızda şairlerin tutuldukları ‘benlik’ hallerine bir eleştiri olarak kitabın sunuşuna Yunus Emre’nin şu enfes dizelerini eklemiş: “Ey sözlerin aslın bilen geldi bu söz kandan gelir / Söz aslını anlamayan sanır bu söz benden gelir.” Bu tavrı kimileri Ali Galip Yener’in yapıp ettiklerine kutsallık atfetmek için yaptığını ve bu sebeple bunun aslında benliği kırmak isterken, zararlı benliğe evrilmiş bir tutum olduğunu düşünebilir. Fakat bendeniz bu aktarılan dizeleri, Ali Galip Yener’in ‘benliği’ kırmak adına aktardığını düşünüyorum. Fakat Ali Galip Yener’in şiir ve şiiri oluşturan kavramların ortaya koyduğu durumlar üzerine yaptığı tespitlerindeki ‘bu böyledir’ yaklaşımı, eleştirinin diliyle ters düşüyor. Bu tavır yukarıda sunuşa konulan Yunus Emre’nin dizerindeki ‘benliği’ geri atma eylemiyle de çelişmiyor değil. Burada sizin niyetiniz baskındır ve durumu nasıl isterseniz o şekilde okursunuz. Bu açıdan herkesin niyeti kendine deyip yolumuza devam edelim.

Şiire gönül verenlerin okuyacağı, sabır gerektiren yazılar

“Huzursuz Dünyada Şiir” kitabında Ali Galip Yener’in bol dipnot ve kaynakçalı uzun yazıları, denemeden ziyade inceleme yazısına dönüştürüyor kitabı. Burada göze çarpan şu ki, yazarın kendi fikirlerini, direkt kendi ağzından ortaya koymaktan ziyade, başkalarının ortaya koyduğu tespitler üzerinden yansıtması, özgünlük kaybına yol açıyor. Ancak her iki durum için şöyle düşünüyorum. Yazının türünün deneme yahut inceleme yazısı olduğu çok önemli midir, sorusunu kendimize sorabiliriz. Bizlerin derdi, şiir üzerine kaleme alınan yazıdan şiir üzerine yapılan tespitleri öğrenmekse eğer, inceleme yazısı yahut deneme olması çok da fark eder mi? Ancak şu da bir gerçek, Ali Galip Yener’in bol alıntılı uzun yazıları şiire gönül vermişlerin okuyacağı yazılar. Sabır gerektiriyor.

Kurumsal inşa ve şiirin alt başlıklarına yöneliş

Daha evvelden “Şiir Bilinci” isimli çalışmasıyla şiirin imkânlar, sınırlar ve ihlallerine eğilen, lirik şiirdeki ‘ben’ sorununu irdeleyen, modernist Türk şiirini, şiirde varlık, iktidar ve ontolojik yaklaşımları ele alan Ali Galip Yener, “Huzursuz Dünyada Şiir” isimli eserinde tecrübe kavramı, estetik tecrübenin niteliği ve şiir tecrübesinin ne olduğu meselesi üzerine teorik çözümlemeler sunmuş okuyucusuna. Kitabın yazı dizilimi göz önüne alındığında evvela kurumsal bir alanı inşa eden Ali Galip Yener, bu kurumsal inşanın ardından şiir sanatının alt alanlarına eğilmiş.

Daha evvelki çalışmalarında şiiri ortaya koyan şairin ahvalinden ziyade, ortaya konan şiirin ahvaline eğilen ve burada şiir içinde imgeleşen hisleri, duyguları, kavramları tartışarak okuyucuya ve şairlere yeni kapılar açan Ali Galip Yener, “Huzursuz Dünyada Şiir” isimli kitabında şiir tecrübesinin manevi iklimini, kültürün endüstrileştiği toplumda şiir tecrübesinin durumunu ve şiir okuma tecrübelerini irdeliyor. Bu minvalde Ali Galip Yener, şiirin ortaya konduğu atmosferin genel bir okumasını da ortaya koymuş oluyor. “Huzursuz Dünyada Şiir” adlandırması zaten kabullenilmiş bir manzara içinde şiirin karakterinin neye denk düştüğünün bir araması.

Dünyanın huzursuzluğu kesin. Peki, bu huzursuzluk içinde şiir neye denk düşüyor? Ali Galip Yener, Osmanlı’daki şiir tecrübesini irdeleyerek zannediyorum ki şu an içinde bulunduğumuz dünyanın huzursuzluğuna bir göndermede bulunuyor. “Dünyanın huzursuzluğu bugüne mi aittir yoksa evvelden de dünya hep huzursuz bir yer midir” sorularının cevabını net olarak ortaya koymasa da; şiirin iç sesindeki hâli keşfetmek için başvurduğu Muhammed İkbal, Diriliş fikrinin şiiri bağlamında Karakoç şiiri, kendini inşa eden bir şiir olarak Turgut Uyar şiiri ve Nazım sonrası toplumcu gerçekçi şiir yaklaşımının sorgulanması, bizlere dünyanın huzursuzluğundan ziyade bu dünyadaki şiirin neye denk düştüğünün keşfedilmeye çalışıldığının bir göstergesi. Ali Galip Yener yalnızca bununla yetinmiyor. Son yıllarda şiir ortamımızda Celal Fedai’nin ısrarla ortaya koyduğu neoklasik poetikada şiir tecrübesini de İslam medeniyetinde vahyin şiir olarak tecrübe edilmesi üzerinden değerlendiriyor Ali Galip Yener.

Tinsel iç ses ile toplumsal dış sessin çatışması

Dünyanın huzursuzluğunun neşet ettiği alanı da şiir üzerinden aktarıyor okuyucusuna Galip Yener. İnsanın kutsallık fikrini yitirmeye başladığı, bu sebeple insanların iç seslerinin sönükleştiği ve ilahi aşkın artık insanlar tarafından unutulmaya yüz tuttuğu Batı kapitalist hayat tarzının eleştirisini şiir üzerinden irdeliyor Ali Galip Yener. Bu alanda insanın ruhsal yanını ortaya koyduğu iç ses ve toplumsal alanın meydana getirdiği dış sesin zıtlığını birlikte ele alıyor Ali Galip Yener.

Huzursuz olan yeni bir söz söyleyebilir

“Şiir Bilinci” eserini şiirin imkân ve sınırları üzerine düşünmek isteyenlere emanet eden Ali Galip Yener, “Huzursuz Dünyada Şiir” kitabını da şiir hassasiyeti gözeten insanların tümüne emanet ediyor. “Huzursuz Dünyada Şiir’’in bazı yazıları sizleri de huzursuz edebilir. Ancak huzursuz olan zaten yeni bir söz söyleyebilir.

Metin Erol yazdı