Giriş

Çağın önde gelen düşünürlerinden Nobel ödüllü yazar Albert Camus’un kaleme aldığı “Veba”, toplumu ve en nihayetinde insanı sürekli başa saran yenilgiler karşısında çaba harcamaya ve onlara karşı koymaya davet ediyor. Camus, yaşamın saçmalığını diğer eserlerinde olduğu gibi burada da işlemekten geri durmuyor. Karanlıkta bir mum gibi duran kahramanlarıyla bütün felaketler karşısında bizleri, başkaldırmaya çağırıyor. Akıl almaz bir şekilde yayılan veba salgını karşısında, kentin çaresizliğini, insanın âcizliğini konu alan eser; tüm karanlığa rağmen içerisinde umut taşıyan karakterleri ve yaşadıkları olayları, nesnel boyutta okuyucuya aktarıyor. Tam tıkırında işleyen ve hata kabul etmeyen bir kentin ekonomisinin, ordusunun ve sosyal hayatın; vebanın başlamasıyla birlikte nasıl günden güne çıkmaza girdiği görülüyor. Bu süreçte kentin zenginlerinin ve yoksullarının ve dahi tüm sınıflarının takındıkları tavrı özenle işliyor. Bütün bu olanlara; bir papazın gözünden bakmayı göz ardı etmiyor, felaketler karşısında insanın inancıyla ilişkisini ele alıyor.  

Doktor Riuex ve Tarrou öncülüğünde kent genelinde örgütlü bir mücadele başlatılıyor ve tüm kent mücadeleye aktif olarak katılıyor. Farklı inanış içinde olanlar, farklı alanlarda görev yapanlar; hemen herkes sorumluluk üstleniyorlar. Acıyı, insanüstü bir katmanda işleyen eser, tarihe tanıklık etmiş objektif bir gözlem tadı veriyor. Yazar; insana bakışını, umudunu ve inancını şiirsel bir dille aktarıyor. Karanlık sayfalarda süregelen olumsuzlukların bitmeyeceğine değinirken beyaz kalemle her şeye rağmen yaşamaya değer olduğunun altını çiziyor.

Kitap özetinden bölümler:

Vebanın Ortaya Çıkışı

1940’larda vuku bulan olay, Cezayir’in Oran kentinde, yaşamın fazlasıyla sıradan ve tatsız olduğu, ticaretin her alanda etkinliğini sürdürdüğü, çirkin bir Fransız şehrinde nüksetti. Kent; dingin, sade, ruhsuz bir hayat süren sıradan insanlardan oluşuyordu. Zaten bir şehri tanımak için orada insanların nasıl çalıştığına, birbirleriyle ilişkilerine ve nasıl öldüklerine bakmak yeterlidir. Bir ayrım yapmak gerekirse Oran’da şehrin görünümden, işleyişine kadar her şey sağlıklı olmak zorundaydı. Bu sebepten şehirdeki düzen tam tıkırında işlerken kenarda köşede yalnız vaziyette ölmek üzere bir insan bulmak olasıydı. Çünkü ölüm de ancak ölümlülerin arasında anlaşılır. Oran’da ölümü bir kenara bırakırsak hastalanmak bile kişiyi dışlanmış ve rahatsız hissettirirdi.

Günlük işlerinin arasına sıkışmış kentliler, her geçen gün artan sayılarda fare ölüleriyle karşılaşıyordu. Apartmanların girişlerinde, sokaklarda, çatılarda kendini ölmek için gün yüzüne çıkarmış fareler görülmeye başlanmıştı. Başlarda pek ciddiye alınmayan bu durum, birbirine benzer belirtilerle hastalanan ve ölen insanlarla karşılaştırılıyor yine de bunun bir “veba salgını” yüzünden olacağını kabullenmek bir yana akıllarına bile getirmiyorlardı.

Benzer hasta öyküleriyle karşılaşan Doktor Rieux, durumdan şüphelenmeye başlamıştı. Hastalarının yakinen takibe almakla birlikte sıklıkla Doktor Richard ve Castel ile görüşüyor, ölümlere dair istatistikleri belediye memuru Grand vasıtasıyla takip ediyordu. Durumun gittikçe ciddileştiğine kanaat getiren doktorların vali ile görüşmesi üzerine yaşanan bu ölümlerin nedeni; veba olarak kabul edildi. Her ne kadar durumu kabul etmek istemeseler de Doktor Rieux’ün ısrarı üzerine hastalığa uygun tedbir geliştirmek, uygun görüldü.

Artık gazeteler mevcut durumu ve vakaları yazıyor, valilik halkı endişelendirmemeye özen göstererek duyuru yayınlıyordu. Lâkin alınan önlemler, sonuç vermiyor ve ölü sayıları her hafta biraz daha artıyordu. Hastanede yatak sayıları yetersiz kalıyor, serumlar yetişmiyordu. Kent dışından talep edilen serumlar yavaş geliyor, geldiğinde de hızlıca tükeniyordu. Castel günlerini kütüphanede tüketiyor, araştırmalarını sürdürüyordu. Valiliğin talebi üzerine Doktor Rieux, sömürge devletine gönderilmek üzere bir rapor hazırladı. Rapora cevap olarak gelen notada; “vebanın ilan edilmesi ve kentin kapılarının kapatılması” tebliği üzerine kent ulaşıma kapatıldı. 

Kent Kapılarının Kapatılması

Kentin insan sirkülasyonuna kapatılması ile kent sakinleri yavaş yavaş umutsuzluğa gömüldü. Ani bir esaret bildirimiyle sarsılanlar ve bilhassa hazırlıksız ayrılığa düşenler şaşkınlığa kapılmış, valilikten haber bekliyorlardı. Kentten çıkışların tamamen yasaklanmasının yanında vebadan önce kentten ayrılanların bir daha çıkmamak üzere geri dönmelerine izin verildi. Her hafta ölü sayısı artmaya devam ediyordu. Altıncı haftada ölü sayısı; üç yüz kırk beşi buldu. Her geçen gün dükkânların camekânlarında; mamüller ile ilgili “Tükendi”, “Bulunmaz” şeklinde yazılara rastlanıyor, hatta dükkânlar kapanıyordu. Fırsatçılar elbette yok değildi. Alkolün mikrobu öldürdüğü yönünde iddialar öne süren dükkânlar, büyük kâr elde ediyordu.

Riuex, vebadan önce Araplar’ın yaşam koşullarıyla ilgili araştırma yapmak için kente gelen Rambert ile karşılaştı. Rambert ona durumu izah ederek kentten çıkmak istediğini ve bunu mümkün kılacak bir rapor yazmasını söyledi. Kendisi gibi veba mikrobunu taşımayan birçok kişinin kentte sürgün olduğunu anlattı. Riuex, bunun sonuçlarını öngöremeyeceğini; mikrobu taşımadığına dair raporu yazsa bile buradan çıkıp valiliğe gidene kadar bile neler olacağını bilemeyeceğini, kısacası bunun imkânsız olduğunu söyleyerek reddetti. Rambert ise her şeyin hissiz bir soyutluktan oluştuğunu söyleyerek onu eleştirdi. Ayrıldılar. Riuex kendini sorguluyor, “Gerçekten her şey kocaman bir soyutluktan mı ibaretti?” anlama çalışıyordu. Madam Riuex’den gelen telgrafı okurken annesinin elinin nasıl titrediğini, hasta yakınlarının feryat figan yakınmalarını hatırladı. Her şey fazlasıyla somuttu.

Devamını okumak ve dinlemek için HAP KİTAP uygulamasını ücretsiz indirebilirsiniz.