Zamanın su misali akıp gittiğinden dert yanan ama onu iyi kullanabilme, değerlendirebilme adına hiçbir şey yapmayan bizler için deyim yerindeyse ilaç gibi bir kitap, İslam'da Zaman Tanzimi. Kitabın yazarı Prof. Dr. İbrahim Canan, başarılı bir eğitim hayatının ardından Atatürk Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi'nde öğretim üyesi olmuş. Uzun yıllar Paris'te eğitim gören Canan'ın makaleleri fakülte dergilerinin yanı sıra, Diyanet, Hakses, İslam, İslam Medeniyeti, Zafer, Sur, İcmal, Kadın ve Aile, Altınoluk gibi dergilerde yayımlanmış.
İslam'da Zaman Tanzimi, merhum Canan'ın önemli eserlerinden birisi olarak karşımıza çıkıyor. İlk defa üniversite yıllarında okuma fırsatı bulduğum bu kitap, o zamana kadar bende sürekli soyut bir telakki olarak yer edinen zamanın somut bir şekilde yer edinmesine vesile olmuştu. Yazar, zaman telakkisini ayet ve hadisler ışığında ortaya koyuyor ve pratik hayatımızda nasıl değerlendirilebileceği noktasında bize yol gösteriyor.
“Kur'an'da Zaman”, “Zamanla İlgili Telakki ve Tedbirler”, “Peygamberimizin Hayatında Zaman Tanzimi”, “İslam'da Tatil ve İstirahat”, “İslam Alimlerinde Zaman Endişesi” ve “Zamanı Değerlendirmede Püf Nokta: Alışkanlık” olmak üzere altı bölümden oluşan kitap, biz okurlarına zamanımızı en iyi şekilde değerlendirebilmemiz adına İslam'ın va'zettiği prensipleri göstermekte ve açıklamakta.
Yazar, Işık Yayınları arasında çıkan bu kitabında, bir ömür nasıl planlanmalı, haftalık plan nasıl olmalı, günlük planın esasları nelerdir, geceyi değerlendirmenin yolları, meşgale tanzimi, boş vakit nedir ve nasıl değerlendirilir, tatiller nasıl geçirilmelidir, dinlenme nedir ve öğrenerek dinlenme nasıl mümkündür gibi hayatın içinden ve hayatın bütününü kapsayan ama bizim bir türlü cevap bulamadığımız soru ve sorunlara çözümler sunuyor.
İslam âlimleri zaman konusunda ne düşündüler?
Kitabın bir bölümünde İslam âlimlerinin zaman konusundaki endişelerine de yer veren yazar, onların zaman üzerindeki müşterek telakkilerini şöyle dile getiriyor: “Geçmiş zaman elden çıkmıştır, gelecek ise henüz gaybtadır, öyle ise mevcut olan, senin için içinde bulunduğun şu an'dır." Böyle bir telakki, bugünün sürekli ya geçmiş ya da gelecek zaman kipi kullanarak hayatlarını ikame ettirmeye çalışan insanları için gerçekten üzerinde düşünülmesi gereken bir tespit.
Âlimlerin zamana verdikleri kıymeti daha iyi anlayabilmek adına, eş-Şeyh Fahreddin'in şu sözünü aktarmadan geçemeyeceğim: "Allah'a kasem olsun ki, yemek saatinde ilimle iştigali kaçırdığım için çok üzülürüm, zira, vakit ve zaman çok kıymetlidir."
Yazarın zamanın kıymeti, ehemmiyeti daha iyi idrak edilebilsin diye böyle önemli zatlardan örneklendirmeler yapması, bizlerin bu noktaya dikkatimizi çekmesi açısından çok önemlidir. İbnu'l Cezvi'nin dediği gibi, insana yakışan, zamanın şerefini, vaktin kıymetini bilmek, bir lahzasını dahi zayi etmemektir.
Zamanı iyi değerlendirememek, zamanı gerektiği gibi idrak edememek ve onu gerektiği gibi planlayamamak gibi 21. yüzyılın en önemli sorunlarına çözüm arayanlar için, Prof. Dr. İbrahim Canan'ın bu kitabının kesinlikle okunması gerektiğini söyleyebilirim.
Ümit Dursun yazdı
