Günümüzde kanser ölüm nedenlerinin başında geliyor. Durum böyle olunca, özellikle çok hızlı ilerleyen kolon kanseri tedavisinde, erken teşhis daha da önemli bir rol oynuyor. Kolon kanseri görülme sıklığı olarak değerlendirildiğinde Dünya’da 3. sırada gelen ve kalın bağırsakta görülen bir kanser türüdür.

Kalın bağırsakta yani kolondaki anormal büyümelerin(poliplerin) zemin hazırladığı bu kanser türü, aynı zamanda kalın bağırsağın iç yüzeyindeki mukoza tabakasında da gelişebilir. Kolon kanseri belirtileri, tedavisi ve nedenlerini yazının devamında bulabilirsiniz.

Kolon Kanseri Nedir?

Çoğu kolon kanseri, kolon(kalın bağırsak) veya rektumun(kalın bağırsağın son kısmı) iç yüzeyinde oluşan anormal büyümelerden kaynaklanır ve bunlara polip denir. Kolon sindirim son kısmında yer alan kalın bağırsağa verilen isimdir. Bazı polip tipleri zaman içerinde (çoğunlukla yıllarca) kanserli hale gelebilirken, bütün poliplerin kanserli olmayacağını bilmek gerekir.

Tespit edilen bir anormal büyümenin kansere dönüşme riski, bu yapının tipine bağlıdır. Bu sebeple uzman doktor, bu poliplerin henüz kanserli hale gelmeden belirlenerek çıkarılmasını önerirken, kanser riskinin önlenebilmesi için buna yönelik düzenli taramaların yapılması gerekir. Kalın bağırsakta görülen anormal bir büyümenin kanser içerme olasılığını artıran faktörler şunlardır:

• Poliplerin 1 cm'den büyük olması
• Polip sayısının 3'ten fazla olması
• Kanser öncesi anormal yapılar(displazi)

Kolon Kanseri Nedenleri Nelerdir ?

Kolon kanserine henüz kesin olarak neyin sebep olduğu belli değildir. Genel olarak bağırsak kanseri, kalın bağırsaktaki sağlıklı olan hücrelerin DNA'ları mutasyona (değişikliğe) uğradığında görülür. Normalde vücudun işleyişi için sağlıklı olan hücreler, düzenli olarak bölünerek çoğalırlar. Ancak bir hücrenin DNA'sı zarara uğradığında yani kanserli olduğunda, gerekmediğinde bile hücreler çoğalmaya devam ederler. Ve bu çoğalmadan kaynaklı oluşan hücre birikimleri sonucu tümör oluşur. Bu birikimler o kadar büyürler ki normal dokulara bile sıçrarlar ve onları yok ederler. İşte kolon kanserine neden olabilecek bu büyümelere neden olan bazı risk faktörleri vardır. Bu risk faktörleri arasında şunlar sayılabilir;

• 50 yaşın üstünde olmak
• Daha önce kalın bağırsakta polip geçmişi olması
• Crohn veya ülseratif kolit gibi bağırsak hastalıkları bulunması
• Ailede kolon kanseri hastalık öyküsü olması
• Hareketsiz yaşam tarzı
• Diyabet
• Obezite
• Sigara ve alkol kullanılması
• Başka bir kanser tedavisinden kaynaklı karın bölgesinde aşırı radyasyon alınması

Kolon Kanseri Belirtileri Nelerdir ?

Kolon kanseri çoğunlukla yaşlı yetişkinleri etkilemekte olan bir kanser türüdür, ancak her yaşta olabilir. Genellikle kalın bağırsağın içinde oluşan bu anormal oluşumlar, öncelikle iyi huylu hücre kümesi olarak ortaya çıkar. Zaman içerinde bu oluşumlardan bazıları kanserli hale gelebilirken, bunlar çok küçük olabilir. Bunun yanında hiç belirti ve semptom göstermeyebilir Kolon kanserinin belirtileri arasında şunlar yer almaktadır;

• Sebepsiz kilo kaybı
• Yorgunluk ve halsizlik
• Dışkıda kanama
• Gaz sancısı, kramp ve uzun süreli karın ağrısı
• Bağırsakların boşalmadığı hissi
• Kabızlık ve ishal gibi bağırsak alışkanlıklarında yaşanan değişiklikler
• Dışkı kıvamında farklılıklar

Bunun yanında bağırsak kanseri olan birçok kişi, hastalığının erken dönemlerinde hiçbir belirti fark etmeyebilirler. Semptomlar ortaya çıktığında ise, polipin kalın bağırsaktaki konumu ve kanserin büyüklüğüyle ilişkili olarak farklılıklar gösterebilir. Eğer kolon kanser vücudun başka bölgelerine yayılırsa, ayrıca şu belirtiler de görülebilir;

• Nefes almada güçlük
• Kemik kırılmaları
• Ellerde ve ayaklarda şişkinlik
• Gözlerde ve ciltte sarılık
• Kronik baş ağrıları
• Görmede bulanıklık

Kolon Kanseri Tanı ve Teşhisi Nasıl Yapılır?

Kolon kanserinin erken teşhisi hastalığın tedavi edilmesini sağlarken, hayatta kalma şansını da artırmaktadır. Bu yüzden bu belirtilerinden bir veya birkaçının görülmesi halinde bir uzman doktor tarafından kolonoskopi yapılması oldukça önemlidir. Yapılacak fiziki muayene esnasında hastanın aile tıbbi geçmişi hakkında bilgiler alınarak bazı testler uygulanırken, yapılan testler şunlardır;

• Gaita testileri(Dışkı testi)
• Kan testi
• Sigmoidoskopi
• Baryum testi
• CT taraması
• Kolonoskopi
• Gerekiyorsa biyopsi

Gerekli görüldüğünde tüm bu tanı testleri yapılırken; kolon kansere dönüşme riski olan iyi huylu anormal yapıların tespit edilmesinde en etkin olan yöntemler kolonoskopi ve sigmoidoskopidir.

Kolon Kanseri Tedavisi Nasıl Yapılır ?

Kolon kanserin tedavisi kişinin genel sağlık durumu ve kanserin evresi gibi birçok faktörlere bağlı olarak değişebilir. Kolon kanseri teşhisi konduktan sonra uzman doktor belirlediği tedavi planına göre en kısa zamanda tedaviye başlanması gerekirken, aynı zamanda tedaviye verdiği tepkiler de yakından izlenmelidir.  Kolon kanseri tedavi edilirken uygulanan tedavi yöntemleri şu şekildedir;

Ameliyat: Eğer kanser kalın bağırsağın duvarlarına ve çevre lenf düğümlerine yayıldıysa kolonun bir kısmının veya tamamının alınması gerekebilir. Bu işlem esnasında ameliyatın içeriğine göre aynı zamanda dışkının vücuttan atılması için karın duvarına kolostomi(dışkı kesesi) yerleştirilebilir.

Kemoterapi: Yapılacak ameliyattan sonra kalın bağırsakta kalan kanser hücrelerinin temizlenmesi için kemoterapi uygulanırken, bu işlem aynı zamanda tümörlerin büyümesini de kontrol eder.

Radyasyon Tedavisi: Ameliyat öncesi veya sonrası kanserli hücreler hedeflenerek yapılan radyasyon tedavisi, X ışınlarında kullanılarak uygulanır. Bununla birlikte bu tedavi çoğunlukla kemoterapi ile aynı anda uygulanmaktadır.

İlaç Tedavileri: Ameliyat öncesi veya sonrası hedefe yönelik ilaç tedavileri yapılabilirken, aynı zamanda bağışıklık sistemi terapileri yapılabilir. Ancak bazı durumlarda kanser metastaz yapmışsa (yayılmışsa) ilaç tedavileri yeterli olmayabilir.

Kolon kanser teşhisinin erken dönemde konması yapılacak tedavinin etkinliğinde ve dolayısıyla başarısında çok önemlidir. Bu noktada kolonoskopi hayati önem taşımaktadır. Kolon kanserinin tüm aşamaları için 5 yıllık sağ kalım oranları, 2009 yılından 2015 yılına kadar %63 oranına kadar artmıştır.  Bu da düzenli yapılan kolonoskopi taramaları sayesinde ulaşılan bir başarı oranıdır. Bu yüzden belirtileri fark eden veya ailesinde kolon kanseri olan kişilerin düzenli olarak kolonoskopi yaptırmaları tavsiye edilir. Bunun yanında 50 yaşını geçen yetişkinlerde kolonoskopi taramasının her 5 yılda bir, hiç olmuyorsa on yılda bir yapılması önerilir.