Arifi billah nefsine hitaben: Hacca niyet edip ihrama girdin mi?
Nefsi: Evet.
Arif: Müddeti hayatında bu hac niyetinden başka bütün niyetlerini bıraktın mı?
Nefsi: Hayır.
Arif: Öyleyse Hacca niyet etmedin! İhram için elbiselerini çıkardın mı?
Nefsi: Evet çıkardım.
Arif: Elbiseni çıkardığın gibi kalbini masivadan sıyırdın mı? Dünya işlerinden kalbini soydun mu?
Nefsi: Hayır.
Arif: Öyleyse ihrama girmedin! Temizlendin mi?
Nefsi: Evet.
Arif: Bu temizlikle bütün illetlerin hepsi iyi oldu mu?
Nefsi: Hayır.
Arif: O hâlde temizlenmedin! Telbiye getirdin mi?
Nefsi: Evet
Arif: Yaptığın telbiye sana cevap verdi mi?
Nefsi: Hayır
Arif: Şu hâlde hakkıyla telbiye etmedin! Harem-i Şerife girdin mi?
Nefsi: Evet
Arif: Hareme girerken haram şeylerden hakkıyla vazgeçtin mi?
Nefsi: Hayır.
Arif: O hâlde Harem-i Şerife girmedin! Mekke’ye yaklaştın mı?
Nefsi: Evet.
Arif: Yaklaşırken sana bir hal oldu mu?
Nefsi: Hayır.
Arif: O hâlde bu da olmadı. Mescid-i Haram’a girdin mi?
Nefsi: Evet.
Arif: Allah’ı bildiğin veçhile, kendisine yaklaştın mı?
Nefsi: Hayır.
Arif: Öyleyse mescide girmedin! Kabe’yi gördün mü?
Nefsi: Evet gördüm.
Arif: Kast ve niyet ettiğin şeyi gördün mü?
Nefsi: Hayır.
Arif: O hâlde Kabe’yi de görmedin! 7 defa reml ve meşyi ettin mi? (kısmen koşup sükunetle yürümek)
Nefsi: Evet.
Arif: Dünyadan da firar edip alakanı keserek Hakk’a şükrettin mi?
Nefsi: Hayır.
Arif: Şu hâlde remletmedin! Haceru’l Esvedi musafaha ettin mi?
Nefsi: Evet. Nefis burada çırpınmaya başladı.
Arif: Kendine gel. Sen ne söylüyorsun Haceru’l Esvedi musafaha eden Hakka musafaha eder. Hakkı musafaha eden emn ü emana girer. Sen de böyle bir eser zahir oldu mu?
Nefsi: Hayır.
Arif: Öyleyse musafaha da etmedin! Allah’ın huzurunda vakfede durup iki rekât namaz kıldın mı?
Nefsi: Evet.
Arif: Nezd-i İlahide olan makamını anlayabildin mi?
Nefsi: Hayır. Arif: O hâlde ne vakfede durdun ne de namaz kıldın.
Arif: Safa’ya çıktın mı?
Nefsi: Evet.
Arif: Ne yaptın?
Nefsi: 7 kere tekbir aldım, haccı hatırladım. Allah’tan kabul diledim.
Arif: Melaikenin tekbiri gibi alıp orada iken tekbirin mana-yı hakikisini anladın mı?
Nefsi: Hayır.
Arif: Safa’dan indin mi?
Nefsi: Evet.
Arif: Her illet senden zail olarak saf olundu mu?
Nefsi: Hayır.
Arif: O hâlde ne Safa’ya çıktın ne de indin! Koşuştun mu?
Nefsi: Evet.
Arif: Nefsinden firar edip Hakka vasıl oldun mu?
Nefsi: Hayır.
Arif: Öyleyse koşmadın! Merve’ye vasıl oldun mu?
Nefsi: Evet.
Arif: Sana bir vakar, sükûn hasıl oldu mu?
Nefsi: Hayır.
Arif: Şu hâlde Safa’ya da vasıl olmadın! Mina’ya çıktın mı?
Nefsi: Evet.
Arif: Yaptığın isyan kadar Cenab-ı Hakka arzı minnet ettin mi?
Nefsi: Hayır.
Arif: Mina’ya da çıkmadın! Mescid-i Hayf’e girdin mi?
Nefsi: Evet.
Arif: Girerken çıkarken Hakk’tan hakiki korku duydun mu?
Nefsi: Hayır.
Arif: O hâlde buraya da girmedin! Arafat’a çıktın mı? Vakfeye durdun mu?
Nefsi: Evet.
Arif: Halk olduğun şeyi, gideceğin yeri bildin mi?
Nefsi: Hayır.
Arif: Arafat vazifesini yapmadın! Müzdelife’de durdun mu? Meşari’l Haramı gördün mü?
Nefsi: Evet.
Arif: Kendini dünyayı unutacak bir hâlde Allah’a rabtukalb ile zikrettin mi?
Nefsi: Hayır.
Arif: Şu hâlde Müzdelife’de durmadın! Kurban kestin mi?
Nefsi: Evet.
Arif: Nefsi hislerini de kestin mi?
Nefsi: Hayır.
Arif: O hâlde yine bir şey yapamadın! Cemre attın mı?
Nefsi: Evet.
Arif: Cehlini de atıp ilim kazandın mı?
Nefsi: Hayır.
Arif: Öyleyse o da olmadı! Tıraş oldun mu?
Nefsi: Evet.
Arif: Dünyaya ait emel, arzularını da kestin mi?
Nefsi: Hayır.
Arif: Bunu da yapamadın! Ziyaret ettin mi?
Nefsi: Evet.
Arif: Bu ziyaret dolayısıyla sana bir keşif oldu mu?
Nefsi: Hayır.
Arif: Şu hâlde ziyaret de etmedin! İhramdan çıkıp helal işler yapmaya başladın mı?
Nefsi: Evet.
Arif: Bundan sonra helal yemeye azmettin mi?
Nefsi: Hayır.
Arif: Öyleyse bu da olmadı! Veda ettin mi?
Nefsi: Evet.
Arif: Ruhunla nefsinden külliyen veda ettin mi?
Nefsi: Hayır.
Arif: Şu hâlde veda edemedin, tekrar haccetmen lazımdır dedi.
Muhyiddin Arabî bundan sonra bunları iyi oku da nasıl hac yapılacağını anla ve ona göre hac yap, buyurdu.
