Arnavutluk'un 500 yıl Osmanlı hâkimiyetinde kalan şehri Elbasan, aynı zamanda Fatih Sultan Mehmed'in fetih öncesi konakladığı şehirdir. Arnavutluk’un en büyük 3. şehri Elbasan, asırlardır farklı medeniyetlere ev sahipliği yapıyor. Şkumbin nehri kıyısında kurulu şehir, Roma ve Bizans imparatorluklarının ardından 16. yüzyılın başlarında Osmanlı hâkimiyetine girdi ve 500 yıl boyunca Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlar'daki kültür merkezi haline geldi.
1466’daki seferi sırasında Kruja’yı fethetmek üzere yola çıkan Fatih Sultan Mehmed, Elbasan'da konaklamış ve buraya o yıllarda "il-basan" ismi verilmiştir. Osmanlı’nın Arnavutluk topraklarında ilk ayak bastığı şehir, bu özelliğinden ötürü Elbasan ismiyle anılıyor. Burada inşaa edilen ilk eser olan Büyük Elbasan kalesinin inşaasının ardından şehir tamamen Osmanlı’nın sancağı haline geldi. Arnavutluk’ta İslam’ın merkezlerinden biri olan Elbasan'a fethin ardından kimlik kazandıran pek çok eser inşaa edildi.
Elbasan şehrinin simgelerinden biri olan saat kulesi, Osmanlı mimarisini bugüne yansıtan seçkin eserlerin başında geliyor. 16. yüzyılda yapılan ve günümüze kadar orijinalliğini yitirmeden günümüze ulaşan saat kulesi, Elbasan'a Osmanlı döneminden kalma önemli eserlerinden biri. Elbasan'a kimlik kazandıran tarihî ve dinî önemi yüksek eserlerin bir diğeri ise Kral Camisidir. 1492'de inşaa edilen cami Arnavutluk’ta ayakta kalabilen nadir Osmanlı eserlerindendir. Zira Enver Hoca döneminde şehirdeki 30'a yakın cami yıkılmış. Camiler başta olmak üzere Elbasan'da yıkılan Osmanlı'dan miras mimari eserler bugün Arnavutluk Elbasan müftülüğü ve Türkiye cumhuriyetinın katkılarıyla restore edilerek hizmete açılıyor.
Arnavutluk’un ananevî dar sokakları ve Osmanlı döneminden kalma 2 katlı tarihî evleri Elbasan'ın en belirgin mimari özelliklerindendir. Ancak şehrin yeni yüzü geleneksel mimariden oldukça uzak. Enver Hoca döneminde şehir merkezinin yıkılmasının ardından yapılan tek tip apartmanlar ve düz geniş caddeler, komünizm döneminden izler taşıyor.
Rina Gurgule bildirdi
