"Sen olmasaydın, biz ışığı karanlıklarda arar, ışığa karanlık derdik Aliya''. Bosna Hersek'in ünlü şarkıcısı Dino Merlin, Aliya İzetbegoviç'i böyle anlatıyor.

Aliya İzzetbegoviç'in ölümünün üzerinden tam 13 yıl geçti. Ancak o Bosna halkının kalbine kurduğu tahttan hiç inmedi. 8 Ağustos 1925'te Bosna Hersek, Şamac'ta dünyaya gelen Aliya'nın gençliği Balkanlar’ın zor günlerinin arefesinde 40'lı yıllarda geçti. Bir yanda Nazi ordularının işgali, diğer yanda Sırp milliyetçisi Çetnikler ve Partizanlar. Bu ortamda, İzzetbegoviç'in de üyesi olduğu Genç Müslümanlar teşkilatı artık Boşnaklar’ın “Biz de varız” diyebilmeleri, görmezden gelinmekten kurtulabilmeleri için çalışıyordu. Ancak bu çabaları komünist rejim tarafından İslam propagandası olarak nitelendirildi ve Aliya için 4 yıl sürecek sürgün ve hapis hayatı başladı.

Hapis günlerinin ardından Aliya İzzetbegoviç hukuk eğitimi aldı. 1970'de yazdığı İslam Manifestosu büyük yankı uyandırdı. 1980'de bitirdiği Doğu ve Batı Arasındaki İslam kitabındaki felsefi çözümlemeler İslam dünyasında yeni ufuklar açtı.

İslam Manifestosu eseri yüzünden İzzetbegoviç için 1983'te yeniden cezaevi günleri başladı. Yugoslavya dağılırken çıkarılan afla özgürlüğüne kavuşan Aliya İzzetbegoviç, savaş çanlarının çalmaya başladığı bir ortamda ceza evinden çıktı.

Yugoslavya parçalanıyor, Sırp milliyetçiliği her geçen gün güç kazanıyor, kontrolden çıkıyordu. Bu ortamda Aliya İzzetbegoviç, bağımsızlığını ilan eden Bosna Hersek'in ilk devlet başkanı oldu. Ancak bağımsızlık, Bosna Hersek'e eşine az rastlanır bir insanlık dramını beraberinde getirdi. Sırplar, Bosna Hersek'in bağımsızlığını kabul etmedi, savaş bölgeyi kan gölüne çevirdi. Binlerce kişi hayatını kaybetti, binlercesi evini terk etmek zorunda kaldı. Boşnaklar bu zulme direnirken Aliya İzzetbegoviç hep yanlarındaydı. 1995'te silahlar sustuğunda çok kayıp verilmişti ama Bosna Hersek artık bağımsız ve özgürdü.

İzzetbegoviç, 2000'de siyaseti bıraktı, 19 Ekim 2003'te dünyaya gözlerini yumdu. Geride kendisine minnetle bağlı bir halk ve bağımsız bir Bosna Hersek bırakarak...

Hamza Türkyıldız