Edebiyat Ortamı dergisi Temmuz-Ağustos 2016 tarihli 51. sayısında edebî ürünlerin yanı sıra ülkemizde gelişen, dünya çapında Müslümanları ilgilendiren önemli olayları da gündemine alıyor. Giriş yazısında, Muhammed Ali ve Necip Fazıl üzerinde durularak, bu şahsiyetlerin topluma/edebiyata/İslâm’a katkıları anlatılıyor kısaca. Sezai Karakoç, Cemil Meriç, Necip Fazıl gibi isimler derginin bu ayki sayısında üzerinde durulan isimler. Şiir, deneme, inceleme, öykü gibi türlerin yanında, bir tane fotoğraf okuma ve bir tane de gezi yazısının yer aldığı dergide, şiirlerin meselesi olan şiirler cinsinden olması göze çarpıyor. “Halepçe’den Halep’e/ Yaşamak ince bir sızı/ Ölü çocuklar parkı bu dünya/ Salla beni mama.” (Emre Miyasoğlu; Mama şiiri) “Ne yandan okşamalı yanaklarının Halep’in/ neresinden tutmalı ellerinin/ceset kokuları gibi çöker/ sıcaklığı yıldızlı gecede/ şehrin yükselen yalnızlığından/ dökülür üstüme gecenin rengi/ umut, cami avlusuna sığmayan çocuk gülüşlerinde.” (Mücahit Ocakden; Hangi Şiir Kurtarır şiiri) Bu mısralar ve diğerleri, insanlığı kalbinden yakalamak, ayağa kaldırmak, uyandırmak istercesinedir.

Derginin, ilgi çeken bir bölümü de “Dergimize Gelenler” başlığı altında, dergiye gelen ürünlerin incelenmesi üzerine yapılan yorumlardır. Kişinin cesaretine ve algısına göre, bu tarz değerlendirmeler bazen teşvik edici olurken bazen yıkıcı olabiliyor. Ürün sahibi, eser göndermeye cesaret edemeyip yerinde bir tabirse küsebiliyor; bazıları da aksine daha bir dört elle sarılıyor. İhsan Solmaz’ın hazırladığı “Benin (Orta Afrika Kıyıları)” başlıklı gezi yazısı, o coğrafyadaki İslâmî dokuyu, Müslümanları ve kapitalizm/emperyalizm istilasını anlatması bakımından önemli.

Kuramsal okumalar şiirin anlamını daraltıyor

Edebiyat Ortamı dergisi, edebiyatımıza önemli katkılar sağlıyor. Her yıl öykü ve şiir Yıllıklarıyla okurlarını heyecanlandıran dergi, Temmuz-Ağustos 2016 sayısında, şair Arif Ay’ın hazırlamış olduğu “Fuzûlî’nin Yalnızlık Arkadaşı Sezai Karakoç” isimli kitapla heyecanlandırıyor okurları. Sezai Karakoç’u ana hatlarıyla anlatan bu kitap, bir biyografi niteliğinde. Arif Ay, kitabın önsözünde bir müjde veriyor. Artık her ay, biyografi türünde hazırlanan bir kitap ekiyle Edebiyat Ortamı’nın takipçilerini selamlayacaklarını söylüyor. Sezai Karakoç ile başlatılan bu biyografik kitaplar serisinin birçok okura faydası olacağı kesin. Biyografisi hazırlanan yazar/şair hakkında bilgisi olmayan kimselere sahih bilgiler ulaştırılmış olacak ve derginin her sayısı merakla beklenmiş olacak böylece. Arif Ay, biyografi eserinin, beklenti ve mevcut durumun gerektirdiği üzere hazırlanacağının altını çizmiş: “Biz burada daha çok da gençlerin sıkılmadan bir solukta okuyacağı özet bir çalışma ortaya koyduk. Biliyoruz ki çağımız gençleri çok aceleci ve hemen her şeyden çabuk bıkan, sıkılan bir mizaca sahip. Hedef kitlemizin gençler oluşundan dolayı çalışmamızdaki eksikliklerin mazur görüleceği umudunu taşıyoruz.”

Söz konusu kitap ekinde, Sezai Karakoç’un portresi, hayatı, şiir-şair-edebiyat anlayışı, sanatı, şiirinin argümanları, dayanakları, beslendikleri, Karakoç şiirinin nasıl okunması gerektiği, Karakoç’un düşüncesi/ufku, bazı şiirlerinin incelemesi yer alıyor. Arif Ay, Karakoç şiiri üzerinden tartışma başlatarak, şiirin kuram uğruna harcanmaması gerektiği sonucunu destekliyor. Ay’a göre, insanlar istedikleri okuma biçimiyle, istedikleri kuramdan yola çıkarak şiirleri okuyabilirler. Burada önemli olan bu okumanın, şiirin murat ettiği manayı sağlayıp sağlamaması. Eğer şiir kuram uğruna gasp ediliyor ve şiirin hakkı yeniyorsa, bu kuramla şiiri okumaktan vazgeçilmelidir. Dolayısıyla Arif Ay, şiirin anlamını daraltan kuramsal okumalardan duyduğu rahatsızlığı dile getiriyor. Bunun şiire yapılan en büyük haksızlık olduğunu düşünüyor.

“Biz, köşelerimizi, odalarımızı kaybettiğimizden beri, biz olmaktan çıktık”

Arif Ay’ın Sezai Karakoç’un “Köşe” şiiri üzerinden başlattığı bir okuma, bizi ciddi bir yüzleşmeye çağırıyor. Kendimize ait hiçbir şeyin kalmadığı gerçeğiyle yüzleştiriyor. Zihnimiz, kalbimiz, evlerimiz, odalarımız, iş yerlerimiz, mahallemiz, caddeler, şehirlerimiz… Ağzına kadar yabancı maddelerle dolmuş durumdadır. Ruhumuz, yabancı bir dünyanın etkisi altındadır. Köşelerimizde bizim olanı değil, bize yabancı olanı ağırlar hâldeyiz. Aklımız, bize ait olmayan, başka zihinlerin mahsulü olan düşüncelerle çeliniyor. Özümüzden uzaklaştıran bir dönüşüm dünyasında yaşıyoruz ve başkalaşıyoruz. Köşelerimizde ağırladıklarımız, geldiğimiz noktanın acı tablosunu çiziyor ve anlatıyor. Övündüğümüz, bizim olduğuna inandığımız dünyaya yeniden dönmek için gerçeklerle yüzleşip küllerimizden doğuş imkânlarını aramamız gerekiyor. Neyi kaybettiğimizi, neyi aradığımızı bilmemiz gerekiyor.

“Köşe” şiirini kaçımız böyle okuduk bilemiyorum… Arif Ay, Karakoç’un “Köşe” şiirinden mülhem tespitler yaparak şöyle diyor: “Biz, köşelerimizi, odalarımızı kaybettiğimizden beri, biz olmaktan çıktık. Dün, bize bakıp kendine çekidüzen veren dünya, bugün bize çekidüzen vermeye başladı. Karanlıktayız ve Mevlânâ’nın anlattığı hikâyede olduğu gibi filin tamamını görmediğimizden dokunduğumuz yer üzerinden ahkâm kesiyoruz.”

Hatice Ebrar Akbulut