Osmanlı döneminden miras, Kosova’yı süsleyen 150 tarihi çeşme. Büyülü kent Prizren bu çeşmeleri yüzyıllardır koruyor. Ata yadigârı çeşmelerden en özeli, şehrin meydanındaki şadırvan çeşmesi. Prizren'de çeşmeler çok önemli. Özellikle Şadırvan Meydanı'nda yer alan Şadırvan Çeşmesi, ayrı bir öneme sahip. Çeşmenin ilk inşaat tarihi hakkında kesin bir bilgi yok. Çeşme 2013 yılında yeniden restore edildi ilk Osmanlı dönemindeki halini aldı.

Çeşmeler tamir ediliyor

Kimi çeşmeler, Prizren evlerinin etrafında veya müze avlularında bulunuyor. Büyük çoğunluğuysa cami çeşmeleri. Tarihi çeşmeler her ne kadar, zaman içinde zarar görse de, son 10 yıldır restore edilerek eski görkemine kavuşuyor.

Başkent Priştine'de çeşme denilince akla gelen eserlerden biri de Lokal Çeşmesi. Çeşme, uzun yıllar yerin altında bulunuyordu. Kazı çalışmalarında fark edildi. Restorasyon işlemi bu yıl tamamlandı ve şimdi farklı mimari yapısıyla Priştine merkezini süslüyor.

Prizren kaynaklar kenti

Osmanlı kaynaklarında Prizren'in “kaynaklar kenti” olarak geçtiğini söyleyen Raif Vırmiça, Prizren ve çeşmeler hakkında şu ifadeleri kullandı; "Kaynaklar kenti olarak geçmesi ile de Bistiça Deresi’nin de buraya mevcut olması. Prizren, Osmanlı döneminde olduğu gibi şimdi de en temiz kenttir.

Kosova'yı karış karış gezip tarihi eserleri tespit eden, arıştırmacı yazar Raif Vırmiça, hazırladığa kitap ve belgesellerde Kosova'nın çeşmelerine yer verdi. Vırmiça'ya göre işlevi ve mimari özellikleri bakımından 'meydan çeşmeleri' öne çıkıyor.

Üç tür meydan çeşmesi var

Araştırmacı-gazeteci Raif Vırmiça şu şekilde konuştu: "Genelde bu meydan çeşmelerinin üç türü vardı. 4 tarafı açık olan çeşmeler var. 3 tarafı açık çeşmeler var. Bunlarla birlikte tek tarafı açık çeşmeler de var. Açık olan bölüm tasın konulması için. Yoldan geçen insanlar o tastan su içermiş."

Tanışmalar çeşme başlarında olurdu

Kosova'nın tarihi için ayrı bir öneme sahip olan çeşmeler, geçmişte de buluşma noktasıydı. "Çeşmelere hiçbir zaman ihtiyarlar gitmemiş" diye konuşan Vırmiça şu ifadeleri kullandı: "Su almaya gitmemiş, hep gençler gitmiş. Deyimler de var bununla da ilgili. Çoğu buluşma ve evlilik bu çeşmelerde gerçekleşmiştir. Görüşmeler var, söz atmalar. Çeşmelerin her iki tarafında oturma taşları vardı. O yüzden sıra beklenirdi. Atışmalar, tanışmalar hep buralarda gerçekleşirdi.

 

 

Gülay Krasniç yazdı