· Her meseleye cevap veren, her gördüğünden bahseden ve her bildiğini anlatan bir kimse gördüğünde, bu haliyle onun câhil olduğunu anla!

· Hâli ve yaşayışı sana feyiz ve hamle vermeyen; sözü seni Allah’a götürmeyen kimse ile sohbet etme, arkadaşlık yapma!

· İbadet ve tâat yapamadığında üzülmemen; hata ve günâh işlediğinde ise pişmanlık duymaman, kalbin ölüm işaretlerindendir.

· Talep ve arzu şan değildir; esas şan, iyi edeple rızıklanmandır!

· Allah’ın kusurları örtmesinin güzelliği olmasaydı, hiçbir amel ve itaat kabule şâyan olmazdı!

· Hataya düşme durumunda recânın (ümidin) noksan oluşu, amel ve ibâdete güvenmenin alâmetlerindendir.

· Bir taraftan senin için tayin ve kefil olunan şey için çalışıp-çabalaman; diğer taraftan ise senden yapılması istenen ibâdetler için kusur ve tembellik yapman, kalp gözünün kör olduğuna bir delildir.

· İbâdetler, ayakta duran bir takım şekil ve sûretlerden ibarettir. Bu şekillerin rûhu ve özü ise, kendilerinde bulunan ihlâsın sırrıdır.

· Varlığını bilinmezlik toprağına göm. Çünkü gömülmeyen şey bitmez. Bitse de netice itibariyle tam olmaz.

· Dünyanın ve maddenin şekilleriyle aynası kirlenmiş olan kalp nasıl parlar? Şehvetleriyle bağlanmış olan kalp Allah’a doğru nasıl yol alır? Gafletlerin kirinden temizlenmemiş olduğu halde Allah’ın huzuruna girmeyi nasıl arzu eder? Saçma-sapan şeylerden vazgeçmeden sırların inceliklerini anlamayı nasıl ümit edebilir?

· Teneffüs ettiğin her bir nefeste, Allah’ın sende icrâ ve imza ettiği bir kaderi vardır.

· Sende gizli olan ayıpları arzu edip araştırman; senden perdelenmiş olan gaybları araştırmaktan daha hayırlıdır.

· Kendisinden ayrılmak mümkün olmayan varlıktan kaçıp; kendisiyle devamlı kalmak mümkün olmayan şeyi isteyen kimseye hayret ki hayret!.. Çünkü: “Gözler kör olmaz, fakat göğüslerdeki kalpler kör olur!”

· Şayet Allah’ın adâleti seninle karşılaşırsa, küçük günâh diye bir şey yoktur! Hepsi hesâba katılır! O’nun lütuf ve ihsânı seninle yüz yüze geldiğinde ise, büyük günâh diye bir mesele kalmaz!

· Varlığı sence küçük görülen ve göze batmayan ibâdet, aslında kalplerin dirilişi için en çok ümit verici bir ibâdettir.

· Karanlık, nefsin ordusu olduğu gibi; nur da kalbin askeridir. Allah, kuluna yardım yapmak istediği zaman nurlar ordusuyla onun imdâdına koşar; karanlık, zulmet ve ağyârın ilgisini ondan keser.

· Ümitli olduğun her şeyin kölesi; ümit kestiğin her şeyden de âzâde ve hürsün.

· İhsân ve lütuf yolunun nezâketiyle Allah’a yönelmeyen kişi, mihnet ve imtihan zincirleriyle O’na doğru çekilir!

· Allah’a karşı mâsiyet (günâh) ve kötülüklerin sürüp giderken, O’nun sana olan ihsânının devam etmesinden çekin ve kork! Çünkü bu bir istidrâc olabilir. “Biz onları bilmeyecekleri yönden derece derece azâba yaklaştırırız!”

· Allah’ın katında değer ve kıymetini öğrenmek istiyorsan, hangi işte seni ikâme ettiğine, seni hangi halde tuttuğuna bak!

· Senin Allah’tan istediğin şeylerin en hayırlısı, O’nun senden istediğidir!

· Allah bazen sana ihsânda bulunur (dünyevî şeyler verir. Fakat bu verilenler sebebiyle kulluktan uzaklaştığın için) aslında sana bir şey vermemiş olur! Bazen de aksi olur. Sana ihsânda bulunmaz, fakat aslında sana ikramda bulunuyor demektir!

·  Sana verilmeyip men edilen bir şeyden dolayı elem duyman ve üzülmen, bunun Allah’tan olduğunu bilmemenden ileri gelir!

· Zillet ve iftikar getiren bir mâsiyet ve günâh; izzet ve kibir getiren bir ibâdet ve tâatten daha hayırlıdır!

· Cenab-ı Hak, dilini talep ve dua için çözüp serbest bıraktığı an bil ki, sana ihsânda bulunmayı arzu etmektedir.

· İstediğini ertelediği için Hak Teâlâ’ya karşı hakkını aramaya kalkma! Aksine, edebini takınmadığı için nefsinle hesaplaş!

· Her hüner ve husûsiyete sahip olan kişinin, halâs ve kurtuluşu tam değil demektir!

· Hak Teâlâ, sendeki usanç ve bıkkınlığı bildiği için ibâdet ve tâatı çeşit çeşit yaptı! Sendeki hırs ve düşkün olma hasletini de bildiği için bazı vakitlerde ibâdet etmeyi sana yasakladı! Böylece bütün düşüncen kuru bir namaz değil; namazı gerçekten kılmak olsun! Çünkü her namaz kılan, namazı gerçekten yerine getiren kişi olamamaktadır!

· Setr (örtme) iki çeşittir: 1. Günâhtan setr 2. Günâhta setr. Avam, halkın gözünden düşme korkusuyla Allah Teâlâ’dan ikinci çeşit setri isterler. Havas ise, Melikü’l-Hak olan Yüce Mevlâ’nın nazarında düşme endişesi taşıdığı için günâhtan setri arzu ederler!

· Hakiki dost, senin ayıp ve kusurunu bildiği halde seninle arkadaşlık ve sohbet edendir. Bu da Kerîm olan Mevlâ’dan başkası olamaz! Arkadaşlık yapılacak kişilerin en hayırlısı; senden ona bir şey gitmediği, bir menfaati olmadığı halde sadece seni arzu edendir.

· İnsanlar, sende bulunduğunu zannettikleri iyi huylardan dolayı seni methederler. Buna karşılık, sen de nefsî huylarının gerçeğini bildiğin için onu kınayıcı ol!

· Hak etmediğin halde övüldüğünde; sen de hemen hak ettiği ve lâyık olduğu şekilde Allah’ı öv!

· Sana bir şey verildiğinde ikram ve ihsân seni bast haline; verilmediği zaman ise bu verilmeyiş kabz haline geçiriyorsa, bu durumunla çocukluğunun devamını ve kulluğundaki sadâkat ve samimiyetin yokluğunu istidlâl et, anla!

· İlâhî rahmetle ahlâkını düzeltmeyen bir kişinin, kulların sırlarına ve gizli yönlerine muttali olması, kendisi için bir fitnedir; ayrıca vebâl ve günâhı da kendi üzerine çekmeye sebep olur!

· Bazen, halk seni görmediği halde bile riyâ ve gösterişle iç içe olabilirsin!

· Husûsî hallerinin halk tarafından bilinmesini istemen, kulluk ve ubûdiyetinde sadâkat ve samimiyetinin olmadığına delildir!

· Kendi iyiliklerinin yaygınlığından söz edenleri, günâh ve mâsiyet susturur. Halbuki, Allah’ın ihsânının bolluğundan bahsedenleri günâh ve hatâ susturamaz!

· Söylenen her söz üzerinde, içinden çıktığı kalbin kisvesi, elbisesi vardır.

· Söz ve ifâdeler, dinleyenler için bir azık ve gıdadır. Alıp yediğinden başkası da senin değildir!

· Hayr-u hasenât gibi nâfile ibâdetlere koşmak; farz ve vâcipleri yapmada ise tembellik göstermek, hevâ ve hevese tâbi olmanın alâmet ve işaretlerindendir.

·  Kullarının kendisine az ibâdet edeceğini bildiği için Allah, ibâdet etmeyi onlara farz kıldı; onları mecburiyet zincirleriyle ibâdete sevk etti. Zincirlerle cennete sevk edilen bir topluluk Rabbinin hoşuna gitti!

· Allah’ın sana lütfettiği nimetin kıymetini bilebilmen için bazen üzerine karanlıklar gelir.

· Arzu ve şehveti, kalpten ancak rahatsız edici bir korku ve ağlatan bir şevk dışarı çıkarabilir.

· Allah, müşterek ibâdeti, riyâ ile karışık kulluğu sevmediği gibi; müşterek bir kalbi de sevmez. Müşterek amel ve ibâdeti kabul etmez; müşterek kalbe ise yönelip bakmaz.

Ataullah İskenderi Hazretleri’nin Tasavvufi Hikmetler kitabından derlenmiş ve alıntılanmıştır.